αδιδακτα γ

Πάλιν δὲ ἐρωτώμενος ὁ Σωκράτης ἡ ἀνδρεία πότερον εἴη διδακτὸν ἢ φυσικόν, «οἶμαι μέν», ἔφη, «ὥσπερ σῶμα σώματος ἰσχυρότερον πρὸς τοὺς πόνους φύεται, οὕτω καὶ ψυχὴν ψυχῆς ἐρρωμενεστέραν πρὸς τὰ δεινὰ φύσει γίγνεσθαι· ὁρῶ γὰρ ἐν τοῖς αὐτοῖς νόμοις τε καὶ ἔθεσι τρεφομένους πολὺ διαφέροντας ἀλλήλων τόλμῃ· νομίζω μέντοι πᾶσαν φύσιν μαθήσει καὶ μελέτῃ πρὸς ἀνδρείαν αὔξεσθαι· δῆλον μὲν γὰρ ὅτι Σκύθαι καὶ Θρᾷκες οὐκ ἂν τολμήσειαν ἀσπίδας καὶ δόρατα λαβόντες Λακεδαιμονίοις διαμάχεσθαι· φανερὸν δ' ὅτι Λακεδαιμόνιοι οὔτ' ἂν Θρᾳξὶ πέλταις καὶ ἀκοντίοις οὔτε Σκύθαις τόξοις ἐθέλοιεν ἂν διαγωνίζεσθαι. Ὁρῶ δ'ἔγωγε καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων πάντων ὁμοίως καὶ φύσει διαφέροντας ἀλλήλων τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἐπιμελείᾳ πολὺ ἐπιδιδόντας.

Ξενοφῶντος , Ἀπομνημονεύματα, 3, 9, 1-2

Λεξιλόγιο

φύομαι: γίνομαι, γεννιέμαι

ὁ ἐρρωμένος: ο ισχυρός, ο δυνατός

τὸ ἔθος: η συνήθεια

ἡ πέλτη: είδος όπλου

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.      Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο στα νέα ελληνικά.

ΜΟΝΑΔΕΣ 20

2.      Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

      ὁ Σωκράτης: την κλητική πτώση του ενικού αριθμού

      σῶμα: τη δοτική πτώση του πληθυντικού αριθμού

      ἔθεσι: την ονομαστική πτώση του ίδιου αριθμού

      ἔγωγε: τη γενική πτώση του ίδιου αριθμού

      ἀλλήλων: την αιτιατική πτώση στο ουδέτερο γένος

      εἴη: τον αντίστοιχο τύπο στην υποτακτική

      νομίζω: το α’ ενικό πρόσωπο του μέλλοντα, στην ίδια έγκλιση και φωνή

      λαβόντες: το β’ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου  στη μέση φωνή

      ἐθέλοιεν: τους ονοματικούς τύπους του ίδιου χρόνου

      διαφέροντας: τον αντίστοιχο τύπο στο μέλλοντα.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

3.      α. διδακτὸν: να αναλύσετε το ρηματικό επίθετο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

β. «ὅτι Λακεδαιμόνιοι οὔτ' ἂν Θρᾳξὶ πέλταις καὶ ἀκοντίοις οὔτε Σκύθαις τόξοις ἐθέλοιεν ἂν διαγωνίζεσθαι»: να αναγνωρίσετε πλήρως τη δευτερεύουσα πρόταση (είδος-εισαγωγή-εκφορά-συντακτική λειτουργία).

Δοῦλοι γάρ εἰσι καὶ οὗτοι, ἔφη ὁ Σωκράτης, καὶ πάνυ γε χαλεπῶν δεσποτῶν, οἱμὲν λιχνειῶν, οἱ δὲ λαγνειῶν, οἱ δὲ οἰνοφλυγιῶν, οἱ δὲ φιλοτιμιῶν τινων μώρωνκαὶ δαπανηρῶν, ἃ οὕτω χαλεπῶς ἄρχει τῶν ἀνθρώπων ὧν ἂν ἐπικρατήσωσιν,ὥσθ’ ἕως μὲν ἂν ὁρῶσιν ἡβῶντας αὐτοὺς καὶ δυναμένους ἐργάζεσθαι,ἀναγκάζουσι φέρειν ἃ ἂν αὐτοὶ ἐργάσωνται καὶ τελεῖν εἰς τὰς αὑτῶνἐπιθυμίας, ἐπειδὰν δὲ αὐτοὺς ἀδυνάτους αἴσθωνται ὄντας ἐργάζεσθαι διὰ τὸγῆρας, ἀπολείπουσι τούτους κακῶς γηράσκειν, ἄλλοις δ’ αὖ πειρῶνται δούλοιςχρῆσθαι. ἀλλὰ δεῖ, ὦ Κριτόβουλε, πρὸς ταῦτα οὐχ ἧττον διαμάχεσθαι περὶ τῆςἐλευθερίας ἢ πρὸς τοὺς σὺν ὅπλοις πειρωμένους καταδουλοῦσθαι. πολέμιοιμὲν οὖν ἤδη ὅταν καλοὶ κἀγαθοὶ ὄντες καταδουλώσωνταί τινας, πολλοὺς δὴβελτίους ἠνάγκασαν εἶναι σωφρονίσαντες, καὶ ῥᾷον βιοτεύειν τὸν λοιπὸνχρόνον ἐποίησαν· αἱ δὲ τοιαῦται δέσποιναι αἰκιζόμεναι τὰ σώματα τῶνἀνθρώπων καὶ τὰς ψυχὰς καὶ τοὺς οἴκους οὔποτε λήγουσιν, ἔστ’ ἂν ἄρχωσιναὐτῶν.

Ξενοφῶντος, Οἰκονομικὸς 1, 22-23ΜΟΝΑΔΕΣ 6

εἰπὼν δὲ ταῦτα μάλα ὁμολογουμένως δὴ τοῖς εἰρημένοις ἀπῄει καὶ ὄμμασι καὶ σχήματι καὶ βαδίσματι φαιδρός. ὡς δὲ ᾔσθετο ἄρα τοὺς παρεπομένους δακρύοντας, Τί τοῦτο; εἰπεῖν αὐτόν, ἦ ἄρτι δακρύετε; οὐ γὰρ πάλαι ἴστε ὅτι ἐξ ὅτουπερ ἐγενόμην κατεψηφισμένος ἦν μου ὑπὸ τῆς φύσεως ὁ θάνατος; ἀλλὰ μέντοι εἰ μὲν ἀγαθῶν ἐπιρρεόντων προαπόλλυμαι, δῆλον ὅτι ἐμοὶ καὶ τοῖς ἐμοῖς εὔνοις λυπητέον· εἰ δὲ χαλεπῶν προσδοκωμένων καταλύω τὸν βίον, ἐγὼ μὲν οἶμαι ὡς εὐπραγοῦντος ἐμοῦ πᾶσιν ὑμῖν εὐθυμητέον εἶναι. παρὼν δέ τις Ἀπολλόδωρος, ἐπιθυμητὴς μὲν ὢν ἰσχυρῶς αὐτοῦ, ἄλλως δ’ εὐήθης, εἶπεν ἄρα· Ἀλλὰ τοῦτο ἔγωγε, ὦ Σώκρατες, χαλεπώτατα φέρω ὅτι ὁρῶ σε ἀδίκως ἀποθνῄσκοντα.

Ξενοφῶντος Ἀπολογία Σωκράτους , 28-29

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ἦ: αλήθεια

προαπόλλυμαι: χάνομαι πρόωρα

ἐπιρρέω: κατακλύζω

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.      Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο στα νέα ελληνικά.

ΜΟΝΑΔΕΣ 20

2.      Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

·         ὄμμασι: την αιτιατική του ενικού αριθμού

·         φαιδρός: τον αντίστοιχο τύπο στο θηλυκό γένος

·         ὅτουπερ: τη δοτική του ενικού αριθμού

·         ἀγαθῶν: το αντίστοιχο επίρρημα στο θετικό βαθμό

·         εὔνοις: την ονομαστική του πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος

·         ἀπῄει: το γ’ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα

·         ᾔσθετο: το β’ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου

·         ἐπιρρεόντων: το γ’ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ενεργητική φωνή

·         εἶπεν: το γ’ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή

·         φέρω: τους ονοματικούς τύπους του μέλλοντα στην ενεργητική φωνή.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

3.      α) εὐθυμητέον: να αναλύσετε το ρηματικό επίθετο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

β) «Ἀλλὰ τοῦτο ἔγωγε, ὦ Σώκρατες, χαλεπώτατα φέρω ὅτι ὁρῶ σε ἀδίκως ἀποθνῄσκοντα.»: να μεταφέρετε την περίοδο στον πλάγιο λόγο (απαρεμφατική σύνταξη) με εξάρτηση: Εἶπε τῷ Σωκράτει

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

γ) καταλύω τὸν βίον: να μετατρέψετε τη σύνταξη στην αντίθετή της.

ΜΟΝΑΔΕΣ 2

Εἰ δέ τις ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν Φίλιππον εὐτυχοῦνθ’ ὁρῶν ταύτῃ φοβερὸν προσπολεμῆσαι νομίζει, σώφρονος μὲν ἀνθρώπου λογισμῷ χρῆται· μεγάλη γὰρ ῥοπή, μᾶλλον δὲ τὸ ὅλον ἡ τύχη παρὰ πάντ’ ἐστὶ τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματα· οὐ μὴν ἀλλ’ ἔγωγε, εἴ τις αἵρεσίν μοι δοίη, τὴν τῆς ἡμετέρας πόλεως τύχην ἂν ἑλοίμην, ἐθελόντων ἃ προσήκει ποιεῖν ὑμῶν αὐτῶν καὶ κατὰ μικρόν, ἢ τὴν ἐκείνου· πολὺ γὰρ πλείους ἀφορμὰς εἰς τὸ τὴν παρὰ τῶν θεῶν εὔνοιαν ἔχειν ὁρῶ ὑμῖν ἐνούσας ἢ ’κείνῳ.  ἀλλ’, οἶμαι, καθήμεθ’ οὐδὲν ποιοῦντες· οὐκ ἔνι δ’ αὐτὸν ἀργοῦντ’ οὐδὲ τοῖς φίλοις ἐπιτάττειν ὑπὲρ αὑτοῦ τι ποιεῖν, μή τί γε δὴ τοῖς θεοῖς. οὐ δὴ θαυμαστόν ἐστιν, εἰ στρατευόμενος καὶ πονῶν ἐκεῖνος αὐτὸς καὶ παρὼν ἐφ’ ἅπασι καὶ μήτε καιρὸν μήθ’ ὥραν παραλείπων ἡμῶν μελλόντων καὶ ψηφιζομένων καὶ πυνθανομένων περιγίγνεται. οὐδὲ θαυμάζω τοῦτ’ ἐγώ· τοὐναντίον γὰρ ἂν ἦν θαυμαστόν, εἰ μηδὲν ποιοῦντες ἡμεῖς ὧν τοῖς πολεμοῦσι προσήκει τοῦ πάντα ποιοῦντος περιῆμεν.

Δημοσθένους Ὀλυνθιακὸς Β’, 2.22-23

Λεξιλόγιο

ῥοπή: η επιρροή, η επίδραση

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.      Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο στα νέα ελληνικά.

ΜΟΝΑΔΕΣ 20

2.      Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

·         πράγματα: τη δοτική πτώση του ενικού και του πληθυντικού αριθμού

·         ἔγωγε: τη γενική πτώση του ενικού αριθμού

·         πλείους ἀφορμάς: την ονομαστική πτώση του επιθέτου στον πληθυντικό αριθμό στον υπερθετικό βαθμό

·         πονῶν: τη δοτική πτώση του πληθυντικού αριθμού

·         πάντα (το τελευταίο του κειμένου): την ονομαστική πτώση του ενικού αριθμού στο ίδιο γένος

·         ἑλοίμην: το β’ ενικό πρόσωπο της προστακτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή

·         ἔχειν: τον αντίστοιχο τύπο στον μέλλοντα στην ίδια φωνή (όλους τους τύπους που γνωρίζετε)

·         ἐπιτάττειν: το απαρέμφατο του παρακειμένου στη μέση φωνή

·         ψηφιζομένων: το γ’ πληθυντικό πρόσωπο την ευκτικής του μέλλοντα στην ενεργητική φωνή

·         περιγίγνεται: το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική και στην προστακτική στον ίδιο χρόνο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

3.      α. «εἴ τις αἵρεσίν μοι δοίη»: να γράψετε την απόδοση που αντιστοιχεί στην παραπάνω υπόθεση και να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο που σχηματίζεται (μονάδες 2). Στη συνέχεια να τον μετατρέψετε ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο (μονάδες 4).

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

β. εὐτυχοῦνθ’, ὁρῶν, ἐπιτάττειν, τοῖς θεοῖς: να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τους παραπάνω τύπους του κειμένου.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

Εἰ μὲν ἐγνώκατ’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τί βέλτιστον ὂν τυγχάνει πρᾶξαι περὶ τῶν παρόντων, ἁμάρτημα τὸ συμβουλεύειν προτιθέναι· ἃ γὰρ αὐτοὶ πρὶν ἀκοῦσαι δοκιμάζετε συμφέρειν, τί δεῖ ταῦτ’ ἀκούοντας μάτην ἐνοχλεῖσθαι; εἰ δὲ σκοπεῖτε καὶ βουλεύεσθ’ ὡς ἐκ τῶν ῥηθησομένων δοκιμάσαι δέον, οὐκ ὀρθῶς ἔχει τὸ κωλύειν τοὺς βουλομένους λέγειν. παρὰ μὲν γὰρ τῶν ὅλως ἀποστερεῖσθ’ ἐκ τοῦ τοῦτο ποιεῖν, εἴ τι χρήσιμον ἐντεθύμηνται· τοὺς δ’ ἀφέντας ἃ τυγχάνουσιν ἐγνωκότες, ὧν ὑμᾶς ἐπιθυμεῖν οἴονται, ταῦτα ποιεῖτε συμβουλεύειν. ἔστιν δ’ ἁμαρτάνειν μὲν βουλομένων τὸ συναναγκάζειν τὸν παριόνθ’ ἃ βούλεσθε λέγειν, βουλευομένων δ’ ἀκούσαντας ἃ γιγνώσκει σκοπεῖν, κἄν τι καλῶς ἔχῃ, χρῆσθαι. λέγω δὲ ταῦτ’ οὐκ ἐναντία τοῖς ὑμῖν ἀρέσκουσιν μέλλων παραινεῖν, ἀλλ’ ἐκεῖν’ εἰδώς, ὅτι ἂν μὲν μὴ ἐθελήσητε τῶν ἀντιλεγόντων ἀκοῦσαι, ἐξηπατῆσθαι φήσουσιν ὑμᾶς, ἂν δ’ ἀκούσαντες μὴ πεισθῆτε, ἐξεληλεγμένοι παραχρῆμ’ ἔσονται τὰ χείρω παραινοῦντες.

Δημοσθένους, Προοίμια, 10, 1-2

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.      Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο στα νέα ελληνικά.

ΜΟΝΑΔΕΣ 20

2.      Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

·         ὂν: τη δοτική του πληθυντικού αριθμού

·         ἁμάρτημα: την αιτιατική του ενικού αριθμού

·         ἅ: τον αντίστοιχο τύπο στο ουδέτερο γένος

·         ὀρθῶς: τον υπερθετικό βαθμό

·         τὰ χείρω: την αιτιατική του ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος

·         πρᾶξαι: το γ’ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ίδιου χρόνου

·         συμφέρειν: το απαρέμφατο του αορίστου β’.

·         ἐνοχλεῖσθαι: το γ’ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στην ενεργητική φωνή

·         λέγειν: το β’ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του αορίστου β’.

·         φήσουσιν: το β’ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

3.      α) Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους εξής τύπους του κειμένου:Ἀθηναῖοι, μάτην, ἁμαρτάνειν, εἰδώς.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

β) «ἐξηπατῆσθαι φήσουσιν ὑμᾶς»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

ΜΟΝΑΔΕΣ 2

γ) «ἂν μὲν μὴ ἐθελήσητε τῶν ἀντιλεγόντων ἀκοῦσαι», «ἂν δ’ ἀκούσαντες μὴ πεισθῆτε»: να γράψετε την απόδοση καθεμιάς από τις προτάσεις που σας δόθηκαν και να αναγνωρίσετε τους υποθετικούς λόγους που σχηματίζονται.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4