μεσσιανισμος περσεπολις

επαναληψη ιστορια κεφ 3

καλα χριστουγεννα ευτυχισμενο και δημιουργικο το 2014

Θέματα για συζήτηση
Η ταινία δίνει πολλές αφορμές για συζήτηση. Μερικά από αυτά μπορεί να είναι:
η ζωή άλλοτε και τώρα
ο ρόλος της γυναίκας στην οικογένεια
η παιδική εργασία και η εκμετάλλευση
το ταξίδι ως πηγή δημιουργίας
εντοπισμός του βασικού αφηγηματικού μοτίβου μέσω του οποίου προωθείται η δράση (στο συγκεκριμένο έργο είναι το παραμύθι)
το παραμύθι ως παιδαγωγικό μέσο
η συνύπαρξη Τούρκων, Αρμενίων και Ελλήνων στο ραφτάδικο.
Και όσον αφορά τα ταξίδια σήμερα, ας υπενθυμίσουμε πως:

«ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΙΝ ΔΙΑΒΟΥΝ ΤΟ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΟ ΕΧΟΥΝ ΔΙΑΒΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»  -   J.Meyrowitz

ΜΜΕ -ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τι σημαίνει ΜΜΕ;
Μ.Μ.Ε = Μη Μιλάς Εσύ !

                                         Μ.Μ.Ε = Μιλάμε Μόνο Εμείς !

Μ.Μ.Ε = Μέσο Μαζικής Εξόντωσης !
Μ.Μ.Ε = Μέσο Μάλαξης Εγκεφάλου !
Μ.Μ.Ε = Μέσο Μείωσης Ευφυίας !

 ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΩΝ ΜΜΕ: 

-Τηλεόραση, ραδιόφωνο, τύπος (ημερήσια και περιοδικά έντυπα) και ψηφιακά μέσα πληροφόρησης.

Στο σημερινό θέμα τον κεντρικό ρόλο κατέχει η τηλεόραση. Θα ακολουθήσουν ανεπτυγμένα θέματα τόσο για τον Τύπο, όσο και για το ίντερνετ.

Μια μικρή εισαγωγή..

   Ήδη από τον 15ον αιώνα (1440 μ.χ.) με την ανακάλυψη της τυπογραφίας , η ανθρωπότητα έκανε ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την διεύρυνση της επικοινωνίας.Ο Γουτεμβέργιος έφερε την επανάσταση στη διάδοση του γραπτού λόγου. Οι άνθρωποι επιτέλους ενημερώνονταν έγκαιρα και έγκυρα για οτιδήποτε συνέβαινε, πράγμα που τους καθιστούσε πολίτες ενεργούς.

   Σήμερα που δεν έχουμε στη διάθεσή μας όχι μόνο τον έντυπο τύπο, αλλά και τον ηλεκτρονικό, όπως και την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, γίνεται αντιληπτό πως η ενημέρωση των πολιτών γίνεται ακόμα πιο εύκολα και γρήγορα.  Οι πολίτες όμως είναι πράγματι ενεργοί; Σε μια κοινωνία που η πρόσβαση στην ενημέρωση είναι ελεύθερη και οι πληροφορίες που διαχέονται καθημερινά είναι τόσες πολλές μπορούμε να καλούμαστε πολίτες ενεργοί και όχι παθητικοί αποδέκτες των πληροφοριών με τις οποίες καθημερινά βομβαρδιζόμαστε;

   Τα οφέλη των ΜΜΕ είναι αναμφισβήτητα πολλά: ενημέρωση, ψυχαγωγία, ευαισθητοποίηση των πολιτών σε καίρια ζητήματα, πνευματική καλλιέργεια, έλεγχος της εξουσίας και πολλά άλλα. Πολλοί είναι όμως και οι κίνδυνοι που κρύβονται πίσω απ' αυτά: παραπληροφόρηση, υπερπληροφόρηση, προπαγάνδα, σκανδαλοθηρία, νόθη ψυχαγωγία, πνευματική υποβάθμιση, κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας, προβολή κίβδηλων προτύπων, μαζοποίηση, συμβολή στην υπερκατανάλωση κ.α. Πριν αρχίσουμε όμως να αναθεματίζουμε τα ΜΜΕ για το "κακό" που μας προκαλούν , καλό θα ήταν ο καθένας μας να αναλογιστεί τις δικές του ευθύνες απέναντι σε όλο αυτό. Πόσοι από μας αφήνουμε τους εαυτούς μας εκτεθειμένους σε όλους αυτούς τους κινδύνους των ΜΜΕ; Σίγουρα οι ευθύνες δεν είναι μόνο δικές μας. Οφείλει και η πολιτεία να λάβει τα αρμόδια μέτρα, όπως και τα ΜΜΕ, αλλά και ο κάθε δημοσιογράφος ξεχωριστά. Όμως οφείλουμε και εμείς οι πολίτες, αν θέλουμε να λεγόμαστε ενεργοί, να κάνουμε την προσωπική μας "επανάσταση" ενεργοποιώντας πρωτίστως την κριτική μας σκέψη, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές συνέπειες των ΜΜΕ. Έτσι σίγουρα θα έχουμε κάνει ένα πρώτο και πολύ σημαντικό βήμα... (Ψαράκη Μ.)

Θετικά Μ.Μ.Ε

- Μέσω των ΜΜΕ αποκτούμε γνώση πολύπλευρη, κρίνουμε και αξιοποιούμε τα δρώμενα, αποκτούμε δεκτικότητα σε νέες ιδέες, διαμορφώνοντας πιο οργα­νωμένη αντίληψη για τα πράγματα.

- Οι δέκτες μαθαίνουν για ποικίλα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, αναπτύσσο­ντας την κοινωνική τους συνείδηση και δείχνοντας ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα κοινά.

- Όταν η πληροφόρηση είναι απροκατάληπτη και πολύπλευρη, ο πολίτης αποκτά άποψη έχοντας έτσι τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε κοινωνικοπολιτικούς διάλογους και να ελέγχει την πολιτική ηγεσία.

- Οι πολίτες που είναι ενημερωμένοι κατάλληλα, όταν τα ΜΜΕ λει­τουργούν σωστά, ευαισθητοποιούνται για τα κοινωνικά προβλήματα όπως ο ρατσισμός, η βία κ.λπ. και αγωνίζονται στη συνέχεια για την επίλυση αυτών και τη διασφάλιση της κοινωνικής ευρυθμίας. Μόνον ενημερωμένοι και ευαι­σθητοποιημένοι πολίτες, άλλωστε, που αγωνίζονται για δικαιοσύνη και αξιο­κρατία, μπορούν ν` αντισταθούν στον τυφλό κομματισμό και την πόλωση, ψηφίζουν υπεύθυνα και αγωνίζονται για μια πιο υγιή Δημοκρατία.

- Τα ΜΜΕ, όταν λειτουργούν σωστά, αποτελούν στυλοβάτες της ελεύθερης έκφρασης και της πολυφωνίας και συμβάλλουν στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όπως αρμό­ζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία.

- Όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν σωστά προβαίνουν σε ποιοτικό και ποσοτικό έλεγχο των διαφημίσεων, χωρίς να στρέφουν τους πολίτες στην υπερκατανά­λωση και τη θεοποίηση του χρήματος.

- Επίσης, ενημερώνουν το μέσο πολίτη για σημαντικά οικονομικά ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με τη γενικότερη κοι­νωνικοπολιτική πορεία της χώρας.

- Μέσα από τα ΜΜΕ οι πολίτες γνωρίζουν την παράδοση, τα ήθη και έθιμα του τόπου τους. ενημερώνονται για τα πολιτιστικά δρώμενα ώστε να συμμε­τέχουν σε αντίστοιχες εκδηλώσεις, ενώ τέλος μαθαίνουν και για τις διεθνείς εξελίξεις, σε μια εποχή μάλιστα που τα στεγανά ανάμεσα στους λαούς κα­ταργούνται. Τα ΜΜΕ συντελούν βοηθούν το μέσο πολίτη να γίνεται αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας γεγονότων που έχουν γίνει στην άλλη άκρη του κόσμου, έχοντας έτσι την αίσθηση ότι βρίσκεται σ` ένα πλανητικό «χωριό», όπως έλεγε ο Πλωρίτης.

-Ακόμη προβληματίζεται για σοβαρά διεθνή ζητήματα, όπως η πείνα στον Τρίτο κόσμο, οι παντοειδείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η λειτουργία διακρατικών συνασπι­σμών, π.χ. η ΕΕ, και κατά κάποιον τρόπο γίνεται «κοσμοπολίτης» με την καλή έννοια.

Αρνητικά των Μ.Μ.Ε.

"Αν έπρεπε να αποφασίσω αν θα πρέπει να έχουμε μια κυβέρνηση χωρίς εφημερίδες ή μόνο εφημερίδες χωρίς κυβέρνηση, δεν θα δίσταζα ούτε ένα λεπτό να διαλέξω το δεύτερο." Τόμας Τζέφερσον, 3ος πρόεδρος των ΗΠΑ,1787.

- Τα ΜΜΕ, εξυπηρετώντας σκοπιμότητες μετατρέπονται συχνά σε φορείς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οδηγούν τους δέκτες στην ετεροκατεύθυνση και τον αποπροσανατολισμό, στερώντας τους τη δυνατότητα να εμβαθύ­νουν στα πράγματα, γνωρίζοντας την αλήθεια.

- Με τον καταιγι­σμό των πραγμάτων που προβάλλουν οδηγούν τους δέκτες σε πνευματική σύγχυση ή σε πλήρη παθητικότητα, αφού ο δέκτης μαθαίνει στην έτοιμη τροφή απ’ τα ΜΜΕ (ιδιαίτερα απ` την τηλεόραση).

-  Με έντεχνους μηχανισμούς πλύ­σης εγκεφάλου, ωραιοποίησης κ.λπ.. τον οδηγούν στη μαζοποίηση και τη χει­ραγώγηση, ώστε αυτοί να εξυπηρετούν τις σκοπιμότητες των ολίγων που ελέγ­χουν τα ΜΜΕ και τελικά να χάνουν την πνευματική τους ελευθερία.

- Τα ΜΜΕ προβάλλουν ως ύψι­στη αξία το χρήμα και τον καταναλωτισμό. απομακρύνοντας τους δέκτες απ’ τις υψηλές ηθικές αξίες. Ταυτόχρονα, οδηγούν τους πολίτες στο άγχος γιατί οι πληροφορίες είναι αμέτρητες και εκείνοι αγωνιούν να τις αφομοιώσουν.

- Οι νέοι δέχονται αρνητικά πρότυπα ως προς την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου τους και έτσι οδηγούνται στην ανού­σια διασκέδαση, μακριά απ’ τη γνήσια ψυχαγωγία, εφόσον συνήθως τα προβαλλόμενα πρότυπα είναι πρότυπα μάζας – εμπορευματοποιημένης διασκέδα­σης που μόνο τα συμφέροντα κάποιων μεγαλοεπιχειρηματιών εξυπηρετούν και σε καμία περίπτωση δεν αναβαθμίζουν το πνεύμα και την αισθητική των νέων.

-  Η δημοκρατία υπονομεύεται όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή υπηρετούν κόμματα.

- Οι πολίτες δέχονται μονοδιάστατη πληροφόρηση που τους οδηγεί στον κομ­ματικό παρωπιδισμό, την απολυτότητα και το φανατισμό. Δεν είναι λοιπόν νη­φάλιοι κι ελεύθεροι πνευματικά, ώστε να προβούν σε υπεύθυνες πολιτικές επι­λογές. Τέτοιοι παραπληροφορημένοι πολίτες δε συναισθάνονται τα δικαιώματα τους, άρα δεν τα διεκδικούν και δεν αγωνίζονται για το κοινό καλό και την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων.

- Πολύ συχνά, τέ­λος, υπερπροβάλλουν πρότυπα βίας είτε ηρωoποιώντας αντικοινωνικούς τύπους μέσα από ταινίες είτε προβάλλοντας με ωμό τρόπο γεγονότα βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας, άρα συχνά δημιουργού­νται άσχημα παραδείγματα για μίμηση ιδιαίτερα στους νεαρούς δέκτες.

Πολιτιστικός Τομέας

- Τα ΜΜΕ αποτελούν επίσης τον πιο χαρακτηριστικό δίαυλο πολιτιστικής δι­είσδυσης των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες. Πιο συγκεκριμένα, οι ανεπτυγμένες χώρες μέσω της διαφήμισης των ΜΜΕ διοχετεύουν τη γλώσσα τους, τις αξίες τους, τα προϊόντα τους σε λαούς λιγότερο ανεπτυγμένους, που έχοντας και το σύμπλεγμα κατωτερότητας μιμούνται άγονα οτιδήποτε τους προβάλλεται. Μ’ αυτό τον τρόπο ενισχύεται η ξενομανία και απειλείται η πο­λιτιστική και εθνική τους ταυτότητα.

- Λάθη από τους παρουσιαστές, προβολή -κυρίως- ξένων τηλεοπτικών σειρών, συνθηματολογική χρήση της γλώσσας μέσω των διαφημίσεων που επηρεάζουν και, τη γενικότερη έκφραση.

Τρόποι αντιμετώπισης.

α. ΜΜΕ:

- Σκοπός τους πρέπει να είναι η απρόσκοπτη ενημέρωση, ο σεβασμός στον πολίτη, η αντικειμενική πληροφόρηση, χωρίς τάσεις υπερδιόγκωσης και εντυπωσιασμού. Όταν οι λειτουργοί των ΜΜΕ προβούν σε αυτοανάλυση, τό­τε θα υλοποιηθεί ο στόχος τους και έτσι δε θα αποτελούν πια την ίδια ιδεο­λογία, αλλά θα είναι ατραποί ιδεολογίας, βήμα πραγματικής ελευθεροτυ­πίας, άρα δε θα παραπληροφορούν. Χρειάζεται επίσης διάκριση είδησης -σχολίου, απαλλαγή από προκαταλήψεις και φανατισμό, ήθος κι υπευθυνότη­τα απ’ τους δημοσιογράφους και τήρηση από μέρους τους του κώδικα επαγ­γελματικής δεοντολογίας.

β. Οικογένεια:

- Μετάγγιση αρχών και αξιών τέτοιων, ώστε οι νέοι να διαμορ­φώσουν έναν υγιή χαρακτήρα, που θα αποτρέπει στο μέλλον κάθε φαινόμε­νο παραπληροφόρησης.

- Έλεγχος από τους γονείς των μηνυμάτων που δέχεται το παιδί και ουσια­στική συζήτηση, για την αποκωδικοποίηση και επεξεργασία τους.

-  Γενικότε­ρα, αντιμετώπιση της κρίσης του οικογενειακού θεσμού μέσα από τη γόνιμη επικοινωνία.

γ. Σχολείο:

- Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται αναδιάρθρωση με προσανατολισμό ανθρωποκεντρικό. Τη στείρα αποστήθιση και συσσώρευση γνώσεων πρέπει να διαδεχθεί η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, ώστε από μικρή ηλικία ο νέος να εθίζεται στον προβληματισμό, ο οποίος συμβάλλει στην άμβλυνση της παραπληροφόρησης. Η σχολική κοινότητα οφείλει να καλλιεργεί την κοινωνική συνείδηση έναντι του ανταγωνισμού, που κατισχύει στις μέρες μας, με αφετηρία το γόνιμο διάλογο διδασκόντων-διδασκομένων.

δ. Πολίτευμα – Κράτος:

- Μόνο σ’ ένα δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί να υπάρ­ξουν ευσυνείδητοι πολίτες-επαγγελματίες. που θα διαπνέονται από υψηλές αρχές και θα βιώνουν το δημοκρατικό τρόπο ζωής.

- Η πολιτεία ακολουθώ­ντας τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας και αποτελώντας υπερκομ­ματικό όργανο ελέγχου, είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσει τα κρούσματα παραπληροφόρησης από τα ΜΜΕ.

- Επίσης, αναγκαία είναι η αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του λαού, ώστε κάθε πολίτης να μπορεί να προσεγ­γίσει πνευματικά αγαθά με τα οποία θα αντισταθεί σε κάθε μηχανισμό πα­ραπληροφόρησης.

- Οι πολιτικοί, τέλος, οφείλουν να λειτουργούν ως αντιπρό­σωποι του λαού και όχι ως φερέφωνα κομματικών σχηματισμών πρέπει να ασκούν το λειτούργημα τους με γνώμονα το κοινό καλό, γεγονός που ση­μαίνει περισσότερη αλήθεια και λιγότερο ψεύδος.

ε. Πνευματική ηγεσία:

- Οφείλουν να στηλιτεύουν φαινόμενα παραπληροφόρησης και να μην αποστασιοποιούνται. Κυρίως δεν πρέπει να εξυπηρετούν συμφέρο­ντα, είτε πρόκειται για επιστήμονες (διαφημιστές, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι) είτε για καλλιτέχνες.

- Στόχος τους είναι να παρουσιάζουν το «βασιλιά γυ­μνό», χωρίς τάσεις ωραιοποίησης.

στ. Οι πολίτες:

- Να συνειδητοποιήσει τις αρνητικές επιδράσεις των ΜΜε, και να προσπαθήσει να εντοπίσει τις αιτίες τους.

- Να ασκήσει την αυτοκριτική του, προκειμένου να εντοπίσει το δικό του μερίδιο ευθύνης και να αντισταθεί στους "πειρασμούς" των ΜΜΕ.

-Να συμμετέχει ενεργά σε φορείς και οργανισμούς που καλούνται να προστατεύουν τα δικαιώματα των τηλεθεατών.

(το σχεδιάγραμμα είναι μια σύνθεση από τα σχεδιαγράμματα του βιβλίου "Ιδέες και επιχειρήματα για την έκφραση- έκθεση" των Α. Γιαβρή- Θ. Στουφής, εκδ. Κέδρος και από τα σχεδιαγράμματα του ιστότοπου: http://stefanu.wordpress.com)

ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ:

• Μ’ αρέσει να μιλάω στην τηλεόραση για πράγματα για τα οποία δεν αξίζει να γράψω. Truman Capote, 1924-1984, Αμερικανός συγγραφέας

• Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση. Umberto Eco, 1932-, Ιταλός συγγραφέας

• Η ζωή δεν μιμείται την τέχνη. Μιμείται την κακή τηλεόραση. Γούντυ Άλλεν, 1935-, Αμερικανός ηθοποιός & σκηνοθέτης
   
• Μια εφημερίδα περιέχει τον ίδιο αριθμό λέξεων, είτε υπάρχουν ειδήσεις είτε όχι. Χένρι Φίλντινγκ, Άγγλος λογοτέχνης

 ΚΕΙΜΕΝΟ 1. 

Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΟΘΟΝΗΣ

   Αυτήν την περίοδο τα διάφορα κανάλια της ιδιωτικής τηλεόρασης διαφημίζουν τα νέα τους προγράμματα. Παρατηρούμε ωστόσο, ότι ο ανταγωνισμός, ο οποίος υποτίθεται ότι θα έπρεπε να συμβάλλει στη δημιουργία καλύτερων προϊόντων και στον πλουραλισμό των επιλογών, οδηγεί αντίθετα σε μια διαρκή πτώση των ποιοτήτων και σε μια όλο και μεγαλύτερη ομοιομορφία.

   Οι υπεύθυνοι για τα τηλεοπτικά προγράμματα υποστηρίζουν συνήθως ότι η τηλεόραση δεν είναι παρά ένας καθρέπτης της κοινωνίας μας. Πρόκειται βέβαια για ένα βολικό άλλοθι, που τους χρησιμεύει για να δικαιολογούν τις-συχνά απαράδεκτες- επιλογές τους. Οφείλουμε όμως, να αναγνωρίσουμε ότι όλοι εμείς που ασκούμε κριτική στην κακή ποιότητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων θα ήμασταν πιο αξιόπιστοι, αν δεν επιβραβεύουμε ως θεατές αυτό που στιγματίζουμε με το δημόσιο λόγο μας. Εκτός από τη δική μας ευθύνη, υπάρχει ωστόσο και η τάση αυτών που αποφασίζουν για τα τηλεοπτικά προγράμματα να θεωρούν το κοινό περισσότερο απαίδευτο και πιο επιρρεπές στον εκχυδαϊσμό από όσο είναι

στην πραγματικότητα.

   Υπάρχει βέβαια πάντα η δυνατότητα να κλείνουμε την τηλεόραση που μας προσφέρει χαμηλής ποιότητας προγράμματα. Μπορούμε να υιοθετήσουμε μια κριτική ή ειρωνική στάση απέναντι στο τηλεοπτικό μέσο, χωρίς κατ’ ανάγκη να το δαιμονοποιούμε. Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός μερίδιο

ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του.

   Το πεδίο στο οποίο οι κριτικές αντιστάσεις είναι εκ των πραγμάτων ελάχιστες ή ανύπαρκτες και επομένως εκδηλώνεται ακόμα πιο αρνητικά η ικανότητα της τηλεόρασης να εισβάλλει παντού, είναι κυρίως εκείνο της παιδικής ηλικίας.

   Πριν από μερικά χρόνια, σε ένα δημοτικό σχολείο στο Τορίνο, μια δασκάλα ζήτησε από τους μικρούς μαθητές της να μη δουν τηλεόραση για μια βδομάδα και έπειτα να καταγράψουν και να σχολιάσουν στο ημερολόγιό τους αυτήν την εμπειρία. Τα παιδιά περιέγραψαν αυτές τις επτά ημέρες σαν μια σκληρή και βασανιστική δοκιμασία. Ένιωθαν λυπημένα σα να τους είχε αφαιρεθεί το αγαπημένο τους παιχνίδι. Δεν ήξεραν τι να κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους, σαν να είχαν χάσει τον επιστήθιο φίλο τους, που τους συντρόφευε στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Προφανώς είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η τηλεόραση είχε αφαιρέσει από τα παιδιά την αναρχική ελευθερία της φαντασίας και που συνοδεύει την παιδική νεότητα

   Η τηλεόραση, επομένως, δεν είναι απλώς ένα ουδέτερο τεχνικό εργαλείο που αναπαριστά τον κόσμο ή «καθρεφτίζει» την κοινωνία, αλλά είναι ένα πανίσχυρο μέσο που επηρεάζει και συχνά διαμορφώνει την κρίση μας για τον κόσμο. Γι’ αυτό και το χρέος όσων διαχειρίζονται μια τέτοια δύναμη είναι να αναλογίζονται αυτοκριτικά την ηθική, πνευματική και πολιτική τους ευθύνη και να μην υποτάσσουν την εργασία τους αποκλειστικά σε εμπορικές σκοπιμότητες.

(Θαν. Γιαλκέτση, από τον ημερήσιο Τύπο.)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

Β. 1 Να γράψετε ένα δικό σας τίτλο για το κείμενο με σχόλιο και έναν χωρίς σχόλιο

Β.2 Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η 2η και 5η παράγραφος ;

Β.3 «Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός ένα μερίδιο ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του»: Να αναπτύξετε το νόημα της φράσης σε μια παράγραφο 80-100 λέξεις

Β.4 Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων : ιδιωτικής, ομοιομορφία, αξιόπιστοι, επιβραβεύουμε, απαίδευτο, αφαιρεθεί.

Β.5 Να σχηματίσετε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις: πλουραλισμός, άλλοθι, στιγματίσουμε, αυτονομία, επιστήθιος, σκοπιμότητες.

Β.6 Τί δηλώνουν η κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου που συμβάλλουν στη συνοχή του κειμένου ; ωστόσο (1η παρ), βέβαια(2η), αν (3η)

Γ. Πολλοί είναι οι επικριτές της τηλεόρασης όσον αφορά το ρόλο της στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών. Υπάρχουν, όμως και αρκετοί, που χωρίς να παραβλέπουν τους κινδύνους, υποστηρίζουν πως το σύγχρονο αυτό μέσο μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο όργανο αγωγής των νέων. Εσείς, σε άρθρο 500 περίπου λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας, καλείστε να αποδείξετε με επιχειρήματα και τις δύο αυτές θέσεις. 

“Αν έπρεπε να αποφασίσω αν θα πρέπει να έχουμε μια κυβέρνηση χωρίς εφημερίδες ή μόνο εφημερίδες χωρίς κυβέρνηση, δεν θα δίσταζα ούτε λεπτό να διαλέξω το δεύτερο. Τόμας Τζέφερσον, Τρίτος Πρόεδρος των Η.Π.Α., 1787”

Read more about Η Πραγματική Ιστορία των Μ.Μ.Ε. | Αντιδογματισμός on:
http://www.antidogma.gr/2008/11/history-of-mass-media/?utm_source=INK&utm_medium=copy&utm_campaign=share&

“Αν έπρεπε να αποφασίσω αν θα πρέπει να έχουμε μια κυβέρνηση χωρίς εφημερίδες ή μόνο εφημερίδες χωρίς κυβέρνηση, δεν θα δίσταζα ούτε λεπτό να διαλέξω το δεύτερο. Τόμας Τζέφερσον, Τρίτος Πρόεδρος των Η.Π.Α., 1787”

Read more about Η Πραγματική Ιστορία των Μ.Μ.Ε. | Αντιδογματισμός on:
http://www.antidogma.gr/2008/11/history-of-mass-media/?utm_source=INK&utm_medium=copy&utm_campaign=share&

ΚΕΙΜΕΝΟ 2.

Κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών μου, διάβαζα μια αθηναϊκή εφημερίδα και το μάτι μου έπεσε πάνω σε μια χαριτωμένη γελοιογραφία που η λεζάντα έγραφε: «Όχι στα ναρκωτικά, ναι στην TV μαστουρώνεις καλύτερα».

Όταν τη διάβασα γέλασα, το θεώρησα αστείο. Όμως όσο κι αν ακούγεται παράξενο η τηλεόραση είναι σε θέση να δημιουργήσει σχέσεις εξάρτησης το ίδιο δραστικές όσο και μια τοξική ουσία. Γιατί το να παρακολουθήσεις μόνο μια ενδιαφέρουσα σειρά και κατόπιν να κλείσεις την τηλεόραση είναι όπως λέει ο αδελφός μου σα να θέλεις να φας μόνο μια τηγανητή πατάτα!

Παιδιά από πέντε ετών έως ηλικιωμένοι ογδόντα πέντε είναι «κολλημένοι» σε καθημερινή βάση μπροστά στη μικρή οθόνη. Υπολογίστηκε από έρευνα που έγινε ότι στις ΗΠΑ ένα παιδί που τελειώνει το Λύκειο έχει περάσει περισσότερες από 15.000 ώρες μπροστά στο «χαζοκούτι»! Βέβαια για ένα άτομο περασμένης ηλικίας μπορούμε να πούμε πως οι συνέπειες είναι σχετικά μικρές και λιγότερο ανησυχητικές. Λόγω του ότι το άτομο αυτό έχει ήδη διαμορφώσει το χαρακτήρα του. Τι να πούμε όμως για ένα παιδί, ένα έφηβο, ή ακόμα και για ένα ανώριμο άτομο; Εκεί σηκώνουμε τα χέρια μας ψηλά!

Πρόκειται σαφώς για μεγάλη και ανεπανόρθωτη βλάβη ανάλογη του εθισμού. Όπως η φυσική τροφή μπαίνει στο σώμα μας και ωφελεί τα διάφορα όργανα του (η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων συντελεί στην ανάπτυξη των οστών, η κατανάλωση φρούτων αυξάνει την ανοσοποιητική ικανότητα του οργανισμού κλπ), έτσι και η πνευματική τροφή συντηρεί και δραστηριοποιεί το «δέκτη» δηλαδή το συνειδητό και το υποσυνείδητο  του ανθρώπου. Ό,τι βλέπουμε, ακούμε, αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, καταγράφεται αναλύεται και αναπαράγεται ασυνείδητα πολλές φορές όταν αντιδράμε σε ανύποπτο χρόνο σε κάποιο εξωτερικό ερέθισμα. Εξαιτίας αυτής της διεργασίας αισθανόμαστε κατά περίσταση, ήρεμοι, επιθετικοί ή χαρούμενοι. Μέσω αυτής της διεργασίας ρυθμίζονται οι σχέσεις μας με τους φίλους τους γονείς και τους δασκάλους μας.

Ένα παιδί στις ΗΠΑ παρακολουθεί 18.000 δολοφονίες από την τηλεόραση στη διάρκεια της σχολικής του ζωής. Το παιδί αυτό όταν μεγαλώσει είναι πιθανό να γίνει δολοφόνος γιατί οι τηλεόραση συντηρεί και συντηρείται από την εγκληματικότητα, τη διαδίδει, την αναπαράγει και   ίσως την κάνει και τρόπο ζωής για κάποιους ανθρώπους.

Τελικό συμπέρασμα είναι ότι όταν σε μια κοινωνία η κυριότερη απασχόληση των νέων είναι η τηλεόραση με ποια λογική ελπίζουμε σε μια καλύτερη κοινωνία με λιγότερη εγκληματικότητα; Πότε άραγε η τηλεόραση από κατάρα θα γίνει ευλογία; Μάλλον όταν τα προγράμματα αποκτήσουν κυρίως παιδαγωγικό / επιμορφωτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Μέχρι να γίνει αυτό κλείστε την τηλεόραση. Υπάρχουν τόσα καλά βιβλία να διαβάσουμε. Το ξέρω ότι είναι πολύ δύσκολο να απομακρυνθούμε από την τηλεόραση, όμως ας κάνουμε μια προσπάθεια. Πιστεύω ότι θα υπάρξουν πολλαπλά οφέλη από μια τέτοια απόπειρα «απεξάρτησης».  Μέιβης Μότσκα - Ιανουάριος 2006

ΚΕΙΜΕΝΟ 3.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

 Η επιδίωξη ή, έστω, η διακήρυξη της αντικειμενικότητας κατέχει πάντα μια καίρια θέση στη δημοσιογραφική δεοντολογία. Αναγράφεται σε όλους του Κώδικες Δεοντολογίας, συχνά στις προγραμματικές επαγγελίες, καμιά φορά και στις προμετωπίδες των εφημερίδων. Η βαρύνουσα σημασία που της αποδίδεται υπογραμμίζεται με την αντιδιαστολή ανάμεσα στην αντικειμενικότητα της ειδησεογραφίας και στον επιτρεπόμενο υποκειμενικό χρωματισμό της αρθρογραφίας. Και, βέβαια, υποτίθεται ότι αφορά όλα τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, έντυπα, ραδιόφωνο, τηλεόραση, τώρα και ιστοσελίδες του Διαδικτύου. Παντού, τα γεγονότα υποτίθεται ότι εμφανίζονται όπως πραγματικά είναι χωρίς στρεβλώσεις, ανακριβείς προσθήκες ή σκόπιμες παραλείψεις.

  Η εικόνα είναι ειδυλλιακή αλλά εξωπραγματική. Γιατί παραγνωρίζει τη σημασία της παρουσίασης του γεγονότος: το ίδιο γεγονός, χωρίς καμία αλλοίωση, έχει διαφορετική επίπτωση στη λεγόμενη κοινή γνώμη, ανάλογα με το πώς θα παρουσιασθεί. Άλλη σημασία αποκτά το γεγονός που παρουσιάζεται στην πρώτη σελίδα (ή στην αρχή της ροής των ειδήσεων) κι άλλη αυτό που πνίγεται σε κάποια εσωτερική σελίδα (ή ανάμεσα σε άλλες ειδήσεις), άλλη το γεγονός που θεωρείται άξιο να υπογραμμισθεί με πολύ χώρο ή χρόνο κι άλλη εκείνο που κάπου αναφέρεται παρενθετικά και συνοπτικά. Ακόμα, το μέγεθος των τυπογραφικών στοιχείων ή ο τίτλος, ο τόνος της φωνής του εκφωνητή ή του παρουσιαστή μπορούν να κάνουν το ίδιο γεγονός να φαίνεται διαφορετικό.

  Ας παραδεχτούμε ότι αυτές οι παραβιάσεις της αντικειμενικότητας είναι, ως έναν βαθμό, αναπόφευκτες. Επιτέλους, η είδηση κάπως πρέπει να παρουσιασθεί και κάποιος πρέπει να αποφασίσει για τον τρόπο της παρουσίασής της. Με τι κριτήριο θα κριθεί η αντικειμενικότητα της παρουσίασης; (…)

  Η κύρια μέθοδος κατασκευής γεγονότων παίρνει συχνά τη μορφή πρόβλεψής τους. (…) Ας πάρουμε, για παράδειγμα, μια αναγγελλόμενη απεργία ή μια αναγγελλόμενη πορεία κάποιου ορισμένου κλάδου, από τις συνηθισμένες, ας πούμε «ρουτίνας». Ως ένα μεγάλο βαθμό, η επιτυχία της εξαρτάται από τη δημοσιευόμενη πρόβλεψη της επιτυχίας ή της αποτυχίας: η είδηση ότι «καθολική αναμένεται η συμμετοχή στη σημερινή απεργία» ή «μεγαλειώδης προβλέπεται η αυριανή πορεία» μπορεί να αποτελέσει σημαντική παρακίνηση για τους κάθε λογής διστακτικούς. (…)

  Άλλωστε στα μέσα μαζικής επικοινωνίας αρέσει ο χαρακτηρισμός ως «τέταρτης εξουσίας» (παράλληλα προς τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική),γιατί τους αναγνωρίζει μια δύναμη επίδρασης στον δημόσιο βίο. Και εξουσία μεν σίγουρα υπάρχει, το ερώτημα είναι αν μπορεί να μπει στην ίδια μοίρα με τις άλλες τρεις. Γιατί, ενώ η δημοκρατική νομιμοποίηση των τριών άλλων εξουσιών στηρίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στη λαϊκή κυριαρχία, μετέωρη παραμένει η νομιμοποίηση της εξουσίας που ασκούν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. (…)

  Συνεπώς, επιβάλλεται η αφύπνιση της προσοχής των αναγνωστών ή των θεατών μπροστά σε κάποιες παγίδες που στήνονται καμιά φορά, ώστε ν’ ακτινογραφείται η πραγματικότητα που συχνά συγκαλύπτεται ή εξωραΐζεται. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η ελευθερία του Τύπου και των άλλων μέσων μαζικής επικοινωνίας είναι αγαθό αναμφισβήτητο. Και τούτο γιατί, αν η ελευθερία του τύπου κρύβει κάποιους κινδύνους, η έλλειψή της είναι ένα κακό απόλυτο, όπως κάθε σύμπτωμα ολοκληρωτισμού.

(διασκευή άρθρου του Γεωργίου Κουμάντου από τον ημερήσιο τύπο)

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 100 – 120 λέξεις.

Β.1. Να διατυπώσετε έναν τίτλο με σχόλιο κι έναν χωρίς σχόλιο για το κείμενο που σας δόθηκε.

Β.2. «Ο τόνος της φωνής του εκφωνητή ή του παρουσιαστή μπορεί να κάνει το ίδιο γεγονός να φαίνεται διαφορετικό». Χρησιμοποιώντας τη φράση αυτή ως θεματική περίοδο να αναπτύξετε μια παράγραφο με δικά σας παραδείγματα.

Β.3. εμφανίζονται, συνοπτικά, διαφορετικό, σημαντική, αναμφισβήτητο.

Να δώσετε για την καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου μια συνώνυμη και μια αντώνυμη.

Β.4. Με ποιον τρόπο οι λέξεις γιατί, ενώ της πέμπτης παραγράφου του κειμένου συνδέουν τις προτάσεις μεταξύ τους;

Γ. Το σχολείο σας οργανώνει μια συνάντηση μαθητών – εκπροσώπων των σχολικών μονάδων της περιοχής σας. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αυτής να παρουσιάσετε μια εισήγηση σχετικά με την αναγκαιότητα της κριτικής ικανότητας του εφήβου και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτή να καλλιεργηθεί στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας. (500-600 λέξεις)

 Τα ΜΜΕ είναι ένα θέμα που μπορεί να συνδυαστεί με πολλά άλλα θέματα της έκθεσης σε έναν εκθεσιότιτλο. Έτσι μπορούμε να έχουμε συνδυαστικά θέματα, όπως:

- ΜΜΕ και δημοκρατία

- ΜΜΕ και μαζοποίηση

- ΜΜΕ και διαφήμιση/ υπερκατανάλωση

- ΜΜΕ στην παιδεία

- ΜΜΕ και ψυχαγωγία

- ΜΜΕ και γλώσσα
- ΜΜΕ και παράδοση
- ΜΜΕ και βία

"ΟΙ 10 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΜΕ"

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
Το θεμελιώδες στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου είναι η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής που έγκειται στην εκτροπή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και τις αποφασισμένες από τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ αλλαγές μέσω της τεχνικής του κατακλυσμού συνεχόμενων αντιπερισπασμών και ασήμαντων πληροφοριών. Η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής είναι επίσης απαραίτητη για να μην επιτρέψει στο κοινό να ενδιαφερθεί για απαραίτητες γνώσεις στους τομείς της επιστήμης, της οικονομίας, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής. «Διατηρήστε την προσοχή του κοινού αποσπασμένη, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμάλωτη θεμάτων που δεν έχουν καμία σημασία. Διατηρήστε το κοινό απασχολημένο, τόσο πολύ ώστε να μην έχει καθόλου χρόνο για να σκεφτεί – πίσω στο αγρόκτημα, όπως τα υπόλοιπα ζώα». 
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΛΥΣΕΩΝ

Αυτή η μέθοδος καλείται επίσης «πρόβλημα- αντίδραση – λύση». Δημιουργείται ένα πρόβλημα, μια προβλεφθείσα «κατάσταση» για να υπάρξει μια κάποια αντίδραση από τον κόσμο, με σκοπό αυτός ο ίδιος να ορίσει τα μέτρα που η εξουσία θέλει να τον κάνει να δεχτεί. Για παράδειγμα: Αφήνεται να ξεδιπλωθεί και να ενταθεί η αστική βία ή οργανώνονται αιματηρές επιθέσεις που αποσκοπούν στο να απαιτήσει ο κόσμος νόμους ασφαλείας και πολιτικές εις βάρος της ελευθερίας. Ή ακόμα: Δημιουργούν μία οικονομική κρίση ώστε να γίνει αποδεκτή ως αναγκαίο κακό η υποχώρηση των κοινωνικών δικαιωμάτων και η διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Για να γίνουν αποδεκτά τα διάφορα απαράδεκτα μέτρα, αρκεί η σταδιακή εφαρμογή τους, λίγο λίγο, επί συναπτά έτη. Κατά αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν τις δεκαετίες του ΄80 και ΄90 οι δραστικά νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός): Ανύπαρκτο κράτος, ιδιωτικοποιήσεις, ανασφάλεια, ελαστικότητα, μαζική ανεργία, μισθοί που δεν εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, τόσες αλλαγές που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση αν είχαν εφαρμοστεί μονομιάς.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΒΟΛΗΣ
Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσουν ως «επώδυνη και αναγκαία», εξασφαλίζοντας τη συγκατάβαση του λαού τη δεδομένη χρονική στιγμή και εφαρμόζοντάς την στο μέλλον. Είναι πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή μια μελλοντική θυσία απ’ ότι μία άμεση. Κατά πρώτον επειδή η προσπάθεια δεν καταβάλλεται άμεσα και κατά δεύτερον επειδή το κοινό, η μάζα, πάντα έχει την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «τα πράγματα θα φτιάξουν στο μέλλον» και ότι οι απαιτούμενες θυσίες θα αποφευχθούν. Αυτό δίνει περισσότερο χρόνο στο κοινό να συνηθίσει στην ιδέα των αλλαγών και να τις αποδεχτεί με παραίτηση όταν φτάσει το πλήρωμα του χρόνου.

ΑΠΕΥΘΥΝΣΗ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΑΝ ΑΥΤΟ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν λόγο, επιχειρήματα, προσωπικότητες και τόνο της φωνής, όλα ιδιαίτερα παιδικά, πολλές φορές στα όρια της αδυναμίας, σαν ο θεατής να ήταν μικρό παιδάκι ή διανοητικά υστερημένος. Όσο περισσότερο θέλουν να εξαπατήσουν το θεατή τόσο πιο πολύ υιοθετούν έναν παιδικό τόνο. Γιατί; «Αν κάποιος απευθύνεται σε ένα άτομο σαν αυτό να ήταν 12 χρονών ή και μικρότερο, αυτό λόγω της υποβολής είναι πολύ πιθανό να τείνει σε μια απάντηση ή αντίδραση απογυμνωμένη από κάθε κριτική σκέψη, όπως αυτή ενός μικρού παιδιού».

ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ
Η χρήση του συναισθήματος είναι μια κλασική τεχνική προκειμένου να επιτευχθεί βραχυκύκλωμα στη λογική ανάλυση και στην κριτική σκέψη των ατόμων. Από την άλλη, η χρήση των συναισθημάτων ανοίγει την πόρτα για την πρόσβαση στο ασυνείδητο και την εμφύτευση ιδεών, επιθυμιών, φόβων, καταναγκασμών ή την προτροπή για ορισμένες συμπεριφορές.

Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ
Κάντε το κοινό να είναι ανήμπορο να κατανοήσει τις μεθόδους και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο και τη σκλαβιά του. «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που δίνεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι η φτωχότερη και μετριότερη δυνατή, έτσι ώστε το χάσμα της άγνοιας μεταξύ των κατώτερων και των ανώτερων κοινωνικών τάξεων να είναι και να παραμένει αδύνατον να γεφυρωθεί».

ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ
Προωθήστε στο κοινό την ιδέα ότι είναι της μόδας να είσαι ηλίθιος, χυδαίος και αμόρφωτος.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΝΟΧΗΣ
Κάντε τα άτομα να πιστέψουν ότι αυτά και μόνον αυτά είναι ένοχα για την κακοτυχία τους, εξαιτίας της ανεπάρκειας της νοημοσύνης τους, των ικανοτήτων ή των προσπαθειών τους. Έτσι, τα άτομα, αντί να εξεγείρονται ενάντια στο οικονομικό σύστημα, υποτιμούν τους εαυτούς τους και νιώθουν ενοχές, κάτι που δημιουργεί μια γενικευμένη κατάσταση κατάθλιψης, της οποίας απόρροια είναι η αναστολή της δράσης. Και χωρίς δράση, δεν υπάρχει επανάσταση.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

   . Ένα θέμα που μας απασχολεί όλους..Ένα θέμα για το οποίο συχνά συζητάμε και ακούμε πολλές και διαφορετικές απόψεις. Σίγουρα η διαφήμιση δεν είναι φαινόμενο μόνο των μοντέρνων καιρών. Ήδη από την αρχαιότητα επαγγελματίες εμπορικοί κήρυκες  διαλαλούσαν τα προς πώληση προϊόντα με αμοιβή. Επομένως γίνεται φανερό ότι η εμπορική δραστηριότητα χρειαζόταν την διαφήμιση από παλιά, απλά στην εποχή της κατανάλωσης, στην οποία ζούμε έχει πολλαπλασιαστεί. Είναι σαφές λοιπόν ότι η διαφήμιση έχει αρκετά πλεονεκτήματα, όταν πληροφορεί το κοινό αντικειμενικά και προσφέρει στην κοινωνία. Έχει όμως και τις αρνητικές της πτυχές, όταν χρησιμοποιείται από κάποια άτομα ή οργανισμούς με σκοπό την παραπλάνηση του δέκτη, έχοντας ώς απώτερο στόχο την κατανάλωση.

  

   Το ακόλουθο video αφορά σε μια πρόσφατη διαφήμιση της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας, vodafone η οποία προκάλεσε ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις στο ευρύ κοινό. Είναι άραγε οι διαφημίσεις τόσο αθώες όσο νομίζουμε;

 http://www.youtube.com/watch?v=2FAqKQrf95s&feature=player_embedded#at=17

   Μπορείτε να δείτε ( κάνοντας κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο ) ένα ντοκιμαντέρ του Μανώλη Ανδριωτάκη "Προσοχή: Φονικές διαφημίσεις". Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ στο οποίο διαφαίνεται o αγώνας ενεργών πολιτών που έχασαν τα παιδιά τους εξαιτίας διαφημιστικών πινακίδων, ενάντια στο Καθεστώς των διαφημιστικών πινακίδων. Ενώ η υπαίθρια διαφήμιση έχει κριθεί παράνομη απ’ το ανώτατο δικαστήριο της Ελλάδας, οι άμεσα εμπλεκόμενοι, απ’ τις διαφημιστικές εταιρείες, μέχρι τους Δήμους και τα πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να μην εφαρμόζουν το Νόμο, θέτοντας διαρκώς τη ζωή των οδηγών σε κίνδυνο. Οι γονείς αυτοί μάχονται ενάντια στους προστάτες της παρανομίας και της διαφθοράς, αποκαλύπτοντας την προβληματική σχέση των ελλήνων με τους Νόμους. (πηγή: http://www.andriotakis.gr/killing.ads/)

"Προσοχή: Φονικές διαφημίσεις"

http://tvxs.gr/webtv/%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AD%CF%81/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%BF%CF%87%CE%AE-%CF%86%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%86%CE%B7%CE%BC%CE%AF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82

ΚΕΙΜΕΝΟ  1.

"Πουτ δι κοτ ντάουν, σλόουλι"

   […] Μιαν άλλου είδους ουτοπία, απολύτως δική της, έχει αναλάβει να κατασκευάσει, να διακινήσει και να επιβάλει στο συλλογικό νου η τεράστια βιομηχανία της διαφήμισης, στη βακτηρία της οποίας στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά η εμπορική τηλεόραση. Ας σημειώσουμε λοιπόν από μιας αρχής ότι ο τηλεοπτικός χρόνος που αφιερώνεται στην προβολή διαφημιστικών σποτ είναι ο μοναδικός «γυάλινος» χρόνος όπου κυριαρχούν χρώματα λαμπερά και ευφρόσυνα, αφού στη διάρκειά του πρέπει να ζωγραφιστεί ένας δελεαστικός κόσμος ευτυχίας, αμεριμνησίας και μηδενικού κινδύνου. O υπόλοιπος ενημερωτικός χρόνος της τηλεόρασης, ο ειδησεογραφικός, ας πούμε, κατακαλύπτεται από γκρίζα χρώματα, που σπάνε κάπως μόνο όταν υπερτερεί το κίτρινο του ανθρωποφαγικού κουτσομπολιού.

   Αυτός λοιπόν ο διαφημιστικής κοπής λαμπρός κόσμος, αυτός ο προδήλως πλαστός κόσμος που εξέρχεται γυαλιστερός από το διαφημιστικό χαλκείο, δεν παρασταίνεται μονάχα σαν εφικτός αλλά και σαν ήδη υπάρχων, σαν ήδη εγκατεστημένος και, επιπλέον, σαν ένας κόσμος στον οποίο έχουμε δικαίωμα όλοι μας, ανεξαρτήτως βαλαντίου ή ιδεολογικών τάσεων και κοινωνικών στάσεων. Δεν έχει κανείς παρά να απλώσει το χέρι του για να δρέψει άκοπα κι ακίνδυνα τα άνθη του καλού και τους πεντανόστιμους καρπούς, τα κινητά και τα αυτοκίνητα, τα δάνεια και τις πιστωτικές (αυτά κυρίως διαφημίζονται). Όλα τούτα προσφέρονται, αν όχι απολύτως δωρεάν, πάντως σε τιμές γελοίες, εφόσον βέβαια πιστέψουμε όλα όσα βλέπουμε καθημερινά στη μικρή οθόνη κι όσα ακούμε από τις γλυκερές φωνές που εξυμνούν το ένα ή το άλλο προϊόν. Μια φορά κι έναν καιρό, λοιπόν, ο Oυμπέρτο Έκο, πιθανόν σε μια από εκείνες τις στιγμές που οι διανοούμενοι σπουδαιολογούν για να εντυπωσιάσουν χωρίς να έχουν καλοσκεφτεί, είχε ισχυριστεί ότι οι διαφημίσεις θα λειτουργήσουν κάποια στιγμή σαν μοχλός ανατροπής του πάσης φύσεως κατεστημένου. Είχε την παράδοξη γνώμη ότι οι φτωχοί, βλέποντας προβαλλόμενο τόσο πλούτο, και τόσο ετοιμοπαράδοτο, θα τον διεκδικήσουν εξεγειρόμενοι μαζικώς.

   Δυστυχώς, δεν γίνεται να εμπιστευτούμε το διαφημιστικό ντετερμινισμό. Δεν μπορούμε δηλαδή να περιμένουμε άπραγοι από τα σποτάκια ό, τι αδυνατούν να πραγματοποιήσουν τα μανιφέστα ή οι διαδηλώσεις. Και δεν το μπορούμε επειδή η διαφήμιση, σαν μικρολογοτεχνία και μικροκινηματογράφος ταυτόχρονα, σαν το μεγάλο παραμύθι της εποχής μας, αποσκοπεί στον μαζικό φενακισμό, στην ύπνωση και στη διαβουκόληση, και όχι στη διέγερση συνειδήσεων. Και τείνω να πιστεύω πως όσο πιο χαριτωμένη εμφανίζεται, τόσο πιο επικίνδυνη είναι, τόσο ικανότερη να εγγράψει στη μαζική συνείδηση το μήνυμά της, και μάλιστα το ύπουλα άρρητο μήνυμά της, το τεχνικότατα εσωτερικό.

   Αν η ρεκλάμα είναι χοντροκομμένη, η αντίδρασή μας είναι σχεδόν αυθόρμητη και οπωσδήποτε καταλυτική. Ας θυμηθούμε, επί παραδείγματι, πόση ειρωνεία απελευθέρωσε η προ μηνών διαφημιστική εκστρατεία μιας τράπεζας, η οποία, με πνεύμα παραδόξως σφόδρα αντιυλιστικό, αυτοκαταστροφικά αντιυλιστικό, εξαπέλυσε ηθικοπλαστικά μηνύματα του είδους «η καλύτερη επένδυση είναι σε αμοιβαία συναισθήματα» ή «γιατί να περιοριζόμαστε στα μετρητά όταν η ζωή προσφέρει αμέτρητα». Ας θυμηθούμε επίσης τον καγχασμό με τον οποίο υποδεχτήκαμε πολλοί, μερικά χρόνια πριν την τηλεοπτική κυβερνητική προπαγάνδα που, κατόπιν ωρίμου σκέψεως στο υπουργείο Εσωτερικών, είχε θεμελιωθεί στο σλόγκαν «Μη σε νοιάζει, Xασάν». Ήταν τόσο χαώδης η απόσταση ανάμεσα στην πραγματικότητα του μετανάστη και της αντίστοιχης κρατικής πολιτικής και στην ειδυλλιακή αναπαράστασή της ώστε το χάος αυτό να καταπιεί γρήγορα το γλυκερό μήνυμα.

   Αντίθετα, πολύ δύσκολα θα διατεινόταν κάποιος ότι η πλέον επιτυχημένη διαφήμιση των τελευταίων μηνών ερέθισε τα αντιρατσιστικά αντανακλαστικά μας. Μας κέρδισε, και μάλιστα μαζικά, όπως ακριβώς μάςEβραίους, Πόντιους και τσιγγάνους, που νομίζουμε ότι τα αναπαράγουμε με την άκρη άκρη της γλώσσας μας, ενώ αυτά έχουν ήδη διεισδύσει βαθύτερα. Μας κέρδισε επειδή είναι τεχνικότερη και χιουμοριστικότερη, σαν άρτιο απόσπασμα από κινηματογραφική κωμωδιούλα, και γι’ αυτό λειτούργησε με τρόπο διαφορετικό από εκείνον για τον οποίο είχε προγραμματιστεί. Πέτυχε δηλαδή να προπαγανδίσει ιδέες και στάσεις, και όχι ένα τυχαίο προϊόν, ή μάλλον να νομιμοποιήσει, με τη μέθοδο του αστεϊσμού, ενδιάθετες ιδέες και στάσεις. Μιλάω εδώ για τη διαφήμιση που το σλόγκαν της, το μιξοελληνοαγγλικό «Πουτ δι κοτ ντάουν, σλόουλι» που λέει ένας αστυνομικός που εμφανίζεται τόσο κακομοίρης όσο μάλλον δεν υπήρξε ποτέ, έχει γίνει προ πολλού κοινός τόπος, κοινότατος. Αν πρόκειται για σκέτο γλωσσικό τόπο και όχι και για ιδεολογικό δεν το ξέρω, αν και η γλώσσα, εκτός από το να τσακίζει κόκαλα, ή και καρδιές, έχει την εγγενή ιδιότητα να οικοδομεί κόσμους και να τους καθιερώνει.

   Πού ενδέχεται να οφείλεται η επιτυχία της συγκεκριμένης διαφήμισης και η μαζική, άνευ ουσιωδών αντιδράσεων επιτυχία της; Πού επέλεξε να απευθυνθεί δηλαδή, ώστε να δελεάσει, να πείσει, να γίνει τσίχλα στο στόμα μας και κάπου βαθύτερα; Στο συνειδητό ή στο υποσυνείδητό μας; Υποτίθεται βέβαια ότι, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 100 του 2000, που ορίζει τις προϋποθέσεις μετάδοσης των τηλεοπτικών διαφημίσεων, «η τηλεοπτική διαφήμιση δεν πρέπει να χρησιμοποιεί τεχνικές που απευθύνονται στο υποσυνείδητο». Το ίδιο διάταγμα ορίζει ότι «η τηλεοπτική διαφήμιση δεν πρέπει να εισάγει διακρίσεις λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας ή ιθαγένειας». Και λοιπόν; Νόμοι όπως αυτός πολύ δύσκολα αντέχουν στη βουλιμική επίθεση της ελευθεριάζουσας αγοράς μας, γι’ αυτό και οι ρητορικά αυστηρότατες προϋποθέσεις καταντούν σκέτες υποθέσεις και ανούσιο ευχολόγιο - μην παραβλέπουμε άλλωστε ότι εσχάτως η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητεί τρόπους για να παρακαμφθεί η απαγόρευση της γκρίζας διαφήμισης, δήθεν προς το συμφέρον του εμπορίου και του καταναλωτικού κοινού.

   Ειδικά πάντως τα νομοθετικώς οριζόμενα υπέρ της μη εισαγωγής διακρίσεως λόγω φύλου θα πρέπει να ρίχνουν σε βαθιά περίσκεψη και μελαγχολία τα επιτελεία των διαφημιστικών εταιρειών. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε άλλωστε: είτε γιαούρτι διαφημίζεται είτε σοκολάτα ή αλκοολούχο ποτό ή αυτοκίνητο, ο κατεξοχήν φορέας του μηνύματος, αν όχι το μήνυμα αυτό καθεαυτό, είναι ένα σώμα, ένα σώμα γυναικός εννοείται, συνήθως λικνιζόμενο και πάντοτε λιμπιστικό και αμέσως προσφερόμενο. Kατά βάθος, πάρα πολλές διαφημίσεις δεν απευθύνονται στον ματσωμένο πιθανό πελάτη αλλά στον «ματσό».

(Παντελής Μπουκάλας, Ομιλία στη διημερίδα «Μια άλλη τηλεόραση είναι αναγκαία» του 4ου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ, 13-14.2.2006)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΚΕΙΜΕΝΟ:

1. Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η τέταρτη παράγραφος του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
2. Ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην έκτη παράγραφο του κειμένου; Να στηρίξετε την απάντησή σας αναφερόμενοι σε συγκεκριμένα χωρία της παραγράφου.
3.  «η τηλεοπτική διαφήμιση δεν πρέπει να χρησιμοποιεί τεχνικές που απευθύνονται στο υποσυνείδητο»: Γιατί ο συγγραφέας χρησιμοποιεί εισαγωγικά στο συγκεκριμένο σημείο;
4. Να βρείτε στο κείμενο πέντε λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται συνυποδηλωτικά.
5. Ποια άποψη του Ουμπέρτο Έκο παραθέτει ο συγγραφέας στο κείμενο; Συμφωνεί ή όχι; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

ΓΛΩΣΣΑ

 ΓΛΩΣΣΑ

Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώµης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η Ελληνική αντήχησε άστρο λαµπερό µέσα στη νύχτα.

Βόλφγκανγκ Γκαίτε, 1749-1832, Γερμανός ποιητής & φιλόσοφος

  Σ’ αυτήν την ανάρτηση γίνεται μια προσπάθεια να αποσαφηνιστεί το θέμα της Γλώσσας. Πρόκειται για ένα θέμα μεγάλο, με πολλές πτυχές και υποενότητες. Προσπαθώντας να κατηγοριοποιήσω το θέμα και να επιλέξω τα επιμέρους θέματα με τα οποία θα ήταν προτιμότερο να ασχοληθώ, κατέληξα στα εξής:

Α. Η αξία της γλώσσας.   

 "Τα όρια ενός ανθρώπου καθορίζονται από τα όρια της γλώσσας του. Ludwig Wittgenstein, 1889-1951, Αυστριακός φιλόσοφος

1. Είναι απαραίτητη για την πνευματική μας συγκρότηση: ικανοποιεί τη φιλομάθειά μας, διευρύνει τους γνωστικούς μας ορίζοντες, συμβάλει στην ανάπτυξη της κριτικής μας σκέψης κι έτσι δεν γινόμαστε θύματα της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας. Διαμορφώνοντας λοιπόν το κατάλληλο γλωσσικό υπόβαθρο οδηγούμαστε στην πνευματική ελευθερία…

2. Με την γλώσσα επιτυγχάνεται η ανθρώπινη επικοινωνία, η οποία καθίσταται επιτακτική σε μια εποχή ηθικής ρηχότητας και αλλοτρίωσης σαν τη σημερινή. Έτσι ο άνθρωπος μέσω της γλώσσας εισέρχεται στον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων, με αποτέλεσμα να καλλιεργούνται ευαισθησίες και να εκλεπτύνεται ο άνθρωπος σε μια εποχή γενικότερης απευαισθητοποίησης και εσωτερικής δυσαρμονίας.

3. Στα πλαίσια της κοινωνικής ζωής, συμβάλλει στη διαδικασία κοινωνικοποίησης του ατόμου (μετάδοση αξιών, κανόνων και στοιχείων πολιτισμού της κοινωνίας), με το διάλογο επιτυγχάνεται η επίλυση των διαφορών μεταξύ των ανθρώπων.

4. Συνιστά στοιχείο της πολιτιστικής και εθνικής ταυτότητας ενός λαού, αφού μέσω της γλώσσας διασώζεται και μεταδίδεται η λαϊκή δημιουργία στο σύνολό της. Έτσι ο άνθρωπος συνειδητοποιεί την ιδιαιτερότητά του και εξασφαλίζει την ιστορική συνέχεια, αλλά και την ενιαία εθνική του πορεία.

5. Η γλώσσα είναι ο καθρέφτης της κουλτούρας ενός λαού. Μέσω αυτής προοδεύουν τα γράμματα, οι τέχνες και οι επιστήμες, οπότε ενισχύεται η πνευματικότητα και εξευγενίζεται η ανθρώπινη ψυχή.

6. Με τη γλώσσα γεννήθηκε ο πολιτικός λόγος. Μέσα από τη σωστή χρήση του λόγου και την ελεύθερη έκφραση ο λαός πολιτικοποιείται ομαλά και σήμερα που η δημοκρατία δεν είναι υγιής, οι παράγοντες αυτοί μπορούν να συντελέσουν αποφασιστικά στην αποκατάσταση της πολιτικής ζωής.

ΚΕΙΜΕΝΟ 1.

   Οι λέξεις κάθε φορά πέρα από το απλό νόημά τους επιφορτίζονται με τις συνθήκες, το περιβάλλον και τα πρόσωπα προς τα οποία εκφέρονται, μα πιο πολύ διαφοροποιούνται ανάλογα με τη δική μας εσωτερική διάθεση. Ο τρόπος που εκφέρουμε τα όποια λόγια μας παίζει καθοριστικό ρόλο για την πρόσληψή τους. Η μεγαλύτερη αλήθεια, αν λεχθεί με υποκρισία ή ειρωνεία, μπορεί να απωθήσει, και το μεγαλύτερο ψέμα, αν λεχθεί έξυπνα και μειλίχια, μπορεί να γίνει πιστευτό. Αυτό μας ωθεί σε μία αναγκαιότητα, να διακρίνουμε πίσω από τα λόγια τις διαθέσεις και επιπλέον φέρνει στο προσκήνιο ένα άλλο θέμα, αυτό της ειλικρίνειας. Ειλικρίνεια είναι η ταύτιση λόγων και διαθέσεων, λόγων και εσωτερικής κατάστασης, είναι η απαλλαγή από προσωπεία, η ανυπόκριτη αγάπη και ο αυθορμητισμός των συναισθημάτων. Αν όλα αυτά είναι ειλικρίνεια, τότε μάλλον '' πας άνθρωπος ψεύστης ''. Η γλώσσα αναδεικνύεται πλέον όχι μόνο σε απλό μέσο επικοινωνίας αλλά και σε  μέσο κατάδειξης ήθους και ποιότητας.
    Η γλώσσα, όπως και κάθε άλλο χάρισμα, πανανθρώπινο ή ατομικό, εναπόκειται στην ελευθερία μας. Με τη γλώσσα μπορούμε να επαινέσουμε ή να επιπλήξουμε, να τιμήσουμε ή να υβρίσουμε, να διδάξουμε ή να τρομοκρατήσουμε, να εκβιάσουμε ή να ζητήσουμε, να απαιτήσουμε ή να παρακαλέσουμε. Με τη γλώσσα συκοφαντούμε και με τη γλώσσα εγκωμιάζουμε, με τη γλώσσα καβγαδίζουμε και με τη γλώσσα κουβεντιάζουμε. Οι επιλογές μας θα καθορίσουν τη σχέση μας με τοπρόσωπο που θα είναι κάθε φορά ο αποδέκτης των λόγων μας.
   Η γλώσσα γίνεται πλέον ρυθμιστής των σχέσεων και εργαλείο επικίνδυνο στα χέρια μας. Ίσως μάλιστα και όπλο, αν στον καθημερινό αγώνα ξεπέσει σε μέσο αυτοάμυνας ή επίθεσης, επιβολής των απόψεών μας και καταδυνάστευσης των άλλων. Η γλώσσα είναι δύναμη και πολλές φορές μεγάλη. Μια δύναμη που καλούμαστε να την κάνουμε ειρηνοποιό. Οι πολεμοχαρείς διαθέσεις μας εκδηλώνονται αρχικά στον τρόπο που συνδιαλεγόμαστε. (Απόσπασμα από κείμενο της Ευαγγελίας Βελλή)

Παρ’ όλη την μεγάλη αξία της γλώσσας όμως, ενίοτε χρησιμοποιείται από κυβερνήσεις επιδιώκοντας να κάμψουν τη βούληση του δέκτη, με αποτέλεσμα την αλλοτρίωσή του, την ολοσχερή εξάρτησή του και την πλύση του εγκεφάλου του.  Αυτός ο λόγος αποκαλείται Άδικος Λόγος της εξουσίας. 

"Βασικά, η γλώσσα είναι ένα εργαλείο για τη συγκάλυψη της αλήθειας."George Carlin, 1936-2008, Αμερικανός κωμικός

 Β. Χαρακτηριστικά της γλώσσας της εξουσίας:

¯  παραμορφώνει τη γλώσσα με σκοπό να εξυπηρετήσει τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα    της εξουσίας.

¯  χρησιμοποιεί τον αυθαίρετο λόγο

¯  επιδιώκει την υποταγή

¯  παραπληροφορεί και παραπλανά

¯  εξωραΐζει την πραγματικότητα

¯  χρησιμοποιεί έννοιες με φορτισμένο ιδεολογικά, εθνικά, ηθικά, πολιτικά) περιεχόμενο, όπως πατρίδα, λαός, έθνος, αριστερά, δεξιά, συντηρητικός -προοδευτικός, προδότης, πατριώτης κλπ.

¯  κινδυνολογεί και εκφοβίζει

¯  μεγεθύνει τη σημασία μιας κατάστασης για να προκληθεί τεχνητή ένταση ή υποβαθμίζει μια άλλη, για να αποπροσανατολίσει τον πολίτη

¯  χρησιμοποιεί τη λαϊκιστική και μεσσιανική ρητορεία.

¯  μεταβάλλει σε αγέλες τα ανθρώπινα πλάσματα

¯   αλλοιώνει/ κάμπτει τη βούληση του δέκτη και τον αλλοτριώνει

¯  χρωματίζει και προσφέρει στην κοινή γνώμη ό,τι συμφέρει στην εξουσία

¯   φορτισμένη ιδεολογικά δεν αντανακλά απλώς, αλλά συμμετέχει στην πάλη των τάξεων

¯  χρησιμοποιεί λανθάνοντα από πλευράς μορφοσύνταξης διατακτικό χαρακτήρα (ευρύτατη χρήση ουσιαστικών συνοδευόμενων από προσδιορισμούς που υπογραμμίζουν δογματικά και απόλυτα αυταπόδεικτες αλήθειες)

¯   κυριαρχεί ο ονοματικός, ενώ περιορίζεται ο ρηματικός ή άλλος παραστατικός ευκρινής λόγος

¯  χρησιμοποιεί τους εξακολουθητικούς χρόνους των ρημάτων

¯  προτιμά το λεκτικό συμβολισμό που καλλιεργεί την αοριστία, τη γενικότητα και τον ημικαταληπτό λόγο

¯  επιδιώκει έντεχνα τη δημιουργία αποστάσεων ανάμεσα στο σοφό πομπό και στον ασήμαντο δέκτη

Στο περιεχόμενο :

¯  μηδενίζει τη σκέψη και την κριτική

¯  προβάλλει δομικά αντικριτικά στοιχεία

¯  επιβάλλει με δογματικότητα και απολυτότητα τα μηνύματα του πομπού

¯  είναι γλώσσα αποστεωμένη και μουσειακή, γιατί δεν ερευνά, δεν κρίνει, δε συσχετίζει, δε διαλέγεται

¯  είναι αυταρχική (δεν αφήνει περιθώρια διαλόγου)

¯  με την υπέρβαση της πραγματικότητας και τη γενίκευση του λεκτικού συμβολισμού υποβάλλει τα περιεχόμενα των μηνυμάτων της, στεγαζόμενα σε αποδεκτές και μεγάλες αξίες (πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια)

¯  είναι γλώσσα φθοράς και διαφθοράς (διασαλεύει αυθαίρετα τη σχέση συμβόλων και συμβολιζομένων, σημαινόντων και σημαινομένων)

¯   η στρέβλωση και η αυθαιρεσία θριαμβεύουν σε βάρος της γλώσσας

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ:

ΚΕΙΜΕΝΟ 2. 

Για να ξαναχτισθεί η χώρα πρέπει να αρχίσουμε από την αρχή. Η κυβέρνηση μου δε θα λέει ψέματα και δε θα λέει απατά το λαό, όπως οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Η ανοικοδόμηση της χώρας μπορεί να γίνει μόνο από τον ίδιο το λαό, με τις δικές του προσπάθειες, με τη θέληση του, χωρίς καμία βοήθεια απ' έξω. Όχι οι ταξικές θεωρίες, αλλά οι αιώνιοι νόμοι θα είναι η βάση της ανάκαμψης: στόχος μας είναι ο αγώνας για να διατηρηθεί η ύπαρξη του γερμανικού λαού. Μόνο η ισχύς θα φέρει την παγκόσμια ειρήνη. Τα κόμματα που εκπροσωπούν τάξεις πρέπει να καταστραφούν. Ποτέ δε θα ξεφύγω από το στόχο μου να ξεριζώσω το μαρξισμό και τους συνοδοιπόρους του από τη Γερμανία. 'Ένας πρέπει να είναι ο νικητής εδώ: ή ο μαρξισμός ή ο γερμανικός λαός. Και η Γερμανία θα είναι η νικηφόρα. Η εθνική ενότητα, που θα βασίζεται πάνω στο Γερμανό αγρότη και στο Γερμανό εργάτη θα είναι η βάση της μελλοντικής κοινωνίας. Πιστεύουμε στην αξία της προσωπικότητας, στη δημιουργική δύναμη του ατόμου, θα καταπολεμήσουμε όλες τις εκδηλώσεις του κοινοβουλευτικού δημοκρατικού συστήματος. Το τέλος της διαφθοράς στη δημόσια ζωή θα συμβαδίζει με την ανάκτηση της γερμανικής τιμής. Οι νέοι άνθρωποι θα έχουν μέσα τους ενσταλάξει τις μεγάλες παραδόσεις του γερμανικού παρελθόντος. Αυτό θα είναι ένα πρόγραμμα αναγέννησης σε όλους τους τομείς της ζωής, άτεγκτο απέναντι σε οποιονδήποτε ενεργήσει ενάντιο στο έθνος και φιλικό απέναντι σε οποιονδήποτε επιθυμεί να αγωνιστεί για την ανάσταση του λαού και του έθνους μας. Γερμανικέ λαέ, δώσε μας τέσσερα χρόνια και μετά κρίνε μας και καταδίκασε μας. Γερμανικέ λαέ, δώσε μας τέσσερα χρόνια και ορκίζομαι ότι με τον τρόπο που εγώ ανέλαβα αυτό το έργο, με τον ίδιο τρόπο θα είμαι πρόθυμος και φύγω.

Δεν μπορώ να απαλλαγώ από την πίστη μου στο λαό μου ούτε να ξεφύγω οπό την πεποίθηση ότι αυτό το έθνος θα αναστηθεί ξανά, ούτε να απομακρυνθώ από την αγάπη μου σ' αυτό, στο λαό μου, και είμαι απόλυτο πεπεισμένος ότι θα έρθει η ώρα που τα εκατομμύριο που σήμερα μας μισούν, θα σταθούν πλάι μας και μαζί με μας θα καλωσορίσουν αυτό που έχουμε δημιουργήσει μαζί, που έχουμε αγωνισθεί γι’ αυτό ενάντια σε δυσκολίες και το αποκτήσαμε με θυσίες: το νέο Γερμανικό Ράιχ, του μεγαλείου και της τιμής, της ισχύος και της δόξας και της δικαιοσύνης. Αμήν.
Απόσπασμα από την ομιλία του Α: Χίτλερ προς τους μεγαλοβιομηχάνους, στις 11 Φεβρουαρίου του 1933.

Γ. Η κρίση της ελληνικής γλώσσας

Το σύγχρονο γλωσσικό πρόβλημα είναι αυτό που έχει εμφανιστεί με την διαπίστωση πως το γλωσσικό αίσθημα, ιδιαίτερα των νέων, αλλοιώνεται με αποτέλεσμα να περιορίζεται και να νοθεύεται το λεξιλόγιο και να παρουσιάζονται προβλήματα απόδοσης των νοημάτων τόσο στον προφορικό, όσο και στο γραπτό λόγο.

Μερικά δείγματα κρίσης της γλώσσας σήμερα είναι τα παρακάτω:

• η άκριτη υιοθέτηση ξένων λέξεων
• η συρρίκνωση , ο περιορισμός και η τυποποίηση του καθημερινού λεξιλογίου (λεξιπενία)
• η βραχυλογία, η ελλειπτική έκφραση
• η γλωσσοπλασία, δηλ. η παραγωγή νεολογισμών
• η συνθηματολογική χρήση της γλώσσας
• η λανθασμένη χρήση του λεξιλογίου 
• η έντονη βωμολοχία- υβρεολογία
• η έλλειψη ακριβολογίας στην έκφραση κ.λ.π.

Αίτια της κρίσης της γλώσσας σήμερα: 

• Η ελλιπής γλωσσική παιδεία - Οι αδυναμίες του τεχνοκρατικού και εξειδικευμένου εκπαιδευτικού συστήματος στη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας.

• Επικράτηση των σύγχρονων μέσων μαζικής επικοινωνίας: α)  στηρίζονται περισσότερο στην εικόνα από ό,τι στη γλώσσα και στον προφορικό λόγο αντί για το γραπτό λόγο, β) προβάλλουν εκπομπές με χαμηλή γλωσσική ποιότητα - αδικαιολόγητα λάθη παρουσιαστών που εμπεδώνονται στη συνείδηση του πολύ κόσμου, επικρατούν και δύσκολα διορθώνονται, γ) η συνθηματολογική χρήση της γλώσσας που προβάλλεται μέσω των διαφημίσεων κ.λ.π

• Επικράτηση της νεανικής «αργκό» στις συνομιλίες μεταξύ των νέων, ενός κώδικα ιδιαίτερα αφαιρετικού και υπαινικτικού με πολλές συναισθηματικές εκφράσεις 
• Η αύξηση υλικών απαιτήσεων έναντι των πνευματικών οδηγεί στη διαφορετική ιεράρχηση των αξιών και στην αδιαφορία του ανθρώπου για την πνευματική καλλιέργεια. (ηθική κρίση)
• Εισχώρηση πολλών ξένων λέξεων και εκφράσεων 
• Η απομόνωση του σύγχρονου ανθρώπου (η έλλειψη επικοινωνίας στις ανθρώπινες σχέσεις έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή συρρίκνωση της γλώσσας
• Απομάκρυνση του Νεοέλληνα από την παράδοση 
• Πολιτική αλλοτρίωση – «ξύλινη γλώσσα»

(πηγή: "Ιδέες και επιχειρήματα για την Εκφραση - Εκθεση, β' τόμος, εκδ. Κέδρος, Α. Γιαβρής - Θ. Στουφής και "Λόγου Σπουδή", Εκθεση - Εκφραση, τόμος β', γ' λυκείου, εκδ. Σαββάλα, Τ. Δ. Κωστάλα)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3. 

     « Η γλώσσα είναι «άξια», όχι εργαλείο»

Ακούμε γύρω μας, διαβάζουμε στα έντυπα μία μορφή ελληνικής γλώσσας με έντονα χαρακτηριστικά του πρόχειρου, ανεπεξέργαστου, άχρωμου και ισοπεδωμένου λόγου, χωρίς την ποιότητα των επιλογών, τη δημοτικότητα, την εκφραστικότητα και την ποικιλία που επιτρέπει μία μακρόχρονης καλλιέργειας γλώσσας, όπως η Ελληνική.

Το να κλείσουμε τα μάτια μας μπροστά στο πρόβλημα, να φερόμαστε σαν να είναι όλα ρόδινα στη γλώσσα μας και να εφησυχάζουμε, χαρακτηρίζοντας «κινδυνολογίες νοσταλγών της καθαρεύουσας ή αρχαιόπληκτων» τις ανησυχίες που εκφράζονται από πολλούς για τη γλώσσα μας, είναι μία προκλητική ως «χαζοχαρούμενη» στάση απέναντι σε ένα καίριο πνευματικό, παιδευτικό και κοινωνικό πρόβλημα, που είναι το πρόβλημα της γλώσσας.

Το πρόβλημα της ποιότητας της γλώσσας, όταν είσαι υποψιασμένος, το συνειδητοποιείς καθημερινά σε πολλές περιπτώσεις: όταν διαπιστώνεις πως πολλοί μαθητές δε γνωρίζουν τη σημασία λέξεων, όπως θητεία, αμοιβαία, αντικρούω, όντως επώδυνος, ακαριαία, παρεμπιπτόντως, προσήλιος, προσάπτω, αμηχανία κ.ά., όταν διαβάζεις δημοσιογραφικά κείμενα όπου γράφεται: «η αντιπροσωπεία δέχτηκε από τον πρωθυπουργό» (με τη σημασία του «έγινε δεκτή»!) ή «τα μέλη της επιτροπής υπεραμύνθηκαν την ανάγκη του πόθεν έσχες» (αντί «υπεραμύνθηκαν της ανάγκης») ή «το νομοσχέδιο, δήλωσε ο υπουργός, επιδέχεται βελτίωσης» (αντί «επιδέχεται βελτίωση») κ.λ.π. όταν η δωροληψία, σε επίσημη γραπτή γλώσσα δικαστηρίου, γίνεται παθητική δωροδοκία … όταν «βάζεις» του αλλουνού προβλήματα ή ερωτήσεις (αντί να του «θέτεις»), όταν ακούς στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση»των πατριωτών», «των στοιχειώδων προϋποθέσεων», «της διεθνής τρομοκρατίας» κ.ά., όταν κάνουμε τα πάντα με το … κάνω: πόλεμο, ειρήνη, έρωτα, επιχείρηση, κατάθεση, σαγανάκι, λόγο, επίθεση, καβγά, παιχνίδι, μούτρα, λεφτά, πίσω ..

Τέτοιες όμως διαπιστώσεις δεν πρέπει να καταλήγουν σε αφορισμούς, σε θρήνους και κοπετούς ή σε εύκολες επικρίσεις αλλά σε ενημέρωση των πολιτών, σε ευαισθητοποίηση και εγρήγορση. Πρέπει να οδηγούν σε καλύτερη διδασκαλία της γλώσσας στο σχολείο (στα «τρία ρ» της εκπαίδευσης: προφορά – γραμματική – ορθογραφία), σε καλύτερα ακούσματα από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, σε καλύτερα και περισσότερα διαβάσματα, σε επαφή με πρότυπα γλώσσας, σε εξοικείωση με καλύτερης ποιότητας λόγο. Και κάτι ακόμη: σε επαφή των νέων παιδιών με τα παλιότερα Ελληνικά μας, τη λόγια, τη βυζαντινή και την αρχαία γλωσσική μας παράδοση, με τις πρώτες έννοιες και μορφές των λέξεων.

Το ότι και άλλες χώρες έχουν ανάλογα προβλήματα, το ότι υπάρχει μία ευρύτερη κρίση σε πολλούς τομείς της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, το ότι η εικόνα τείνει να περιορίσει το λόγο δε λύνουν ούτε απαλύνουν το δικό μας πρόβλημα.

Ας μάθουμε να νιώθουμε τη γλώσσα καθρέφτισμα της σκέψης και του κόσμου μας, ταυτότητα του εαυτού μας και της χώρας μας, καταστάλαγμα της ιστορίας, της καλλιέργειας και του πολιτισμού μας, προϊόν ιδιαίτερης ευαισθησίας και μέριμνας. Ας μάθουμε, δηλαδή, να αισθανόμαστε τη γλώσσα μας ως αξία και όχι ως απλό χρηστικό εργαλείο, και τότε θα αλλάξει άρδην η σχέση μας με τη γλώσσα και ο τρόπος που τη μεταχειριζόμαστε.

Ο εφησυχασμός, οι βαθυστόχαστες ερμηνείες, οι ιδεολογικές επιθέσεις και μερικά ψευτοπροοδευτικά ιδεολογήματα, υπολείμματα του παλιότερου γλωσσικού μας εμφυλίου, δεν οδηγούν πουθενά. Το ίδιο και οι κινδυνολογίες, οι αφελείς ερμηνείες και η σφαλερή ταύτιση της ζωντανής εξέλιξης της γλώσσας μας με φθορά και παρακμή. Η νηφαλιότητα, η επαγρύπνηση, η ευαισθησία, η ενημέρωση, η συνεχής ενασχόληση με τη γλώσσα, που πραγματικά είναι «έργο ζωής», μπορούν να εξασφαλίσουν στην ατομική χρήση της ελληνικής γλώσσας την ποθητή ποιότητα και την αξιοποίηση των πραγματικών δυνατοτήτων της.

Απόσπασμα από άρθρο του Γ. Μπαμπινιώτη, καθηγητή Γλωσσολογίας, πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην εφημερίδα «Τα Νέα» (13/02/1995)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

Α.     Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου 100 - 120 λέξεις.

Β1.   α. Να βρείτε τα συνώνυμα των λέξεων: επικρίσεις, υπεραμύνθηκαν, εγρήγορση, καταστάλαγμα, προϊόν. β. Να βρείτε τα αντώνυμα των λέξεων: χρηστικό. βαθυστόχαστες, παρακμή, ατομική, ευαισθησία.

Β2.  Να γράψετε πέντε σύνθετες λέξεις με α΄ και πέντε με β΄ συνθετικό της λέξης γλώσσα.

Β.3. Γιατί κατά την άποψη του συγγραφέα η γλώσσα είναι άξια και όχι εργαλείο; 

Β.4. Πώς αναπτύσσει ο συγγραφέας την τρίτη παράγραφο;

Γ.      ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ:

       Συμμερίζεστε την άποψη του συγγραφέα ότι υπάρχει πρόβλημα ποιότητας στη γλώσσας μας; Αν ναι, να παρουσιάσετε τους κινδύνους αυτού του προβλήματος και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισης του. Υποθέστε ότι εκθέτετε τις απόψεις σας γράφοντας επιστολή σε εφημερίδα (400 -450 λέξεις περίπου)      

                                                                                  

5.3 γλώσσα

1. Να συμπληρώσετε ρήματα που δηλώνουν άλλες λειτουργίες της γλώσσας.

    με τη γλώσσα ο άνθρωπος   ....................    ......................    .............................     ...........................

     ......................   ...............................    ...............................     .................................    .......................

        

2. Να συμπληρώσετε ρήματα που συνδυάζονται με το ουσιαστικό η γλώσσα.

    Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................

    Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................                  

    Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................                  

    Η γλώσσα   .........................   Η γλώσσα   .........................                  

3. Να συμπληρώσετε ουσιαστικά που συνδυάζονται με το επίθετο γλωσσικός, -ή, -ό.

γλωσσικός, -ή, -ό   .........................  γλωσσικός, -ή, -ό   .........................

γλωσσικός,-ή,-ό .........................     γλωσσικός, -ή, -ό   .........................        

                                          

γλωσσικός, -ή, -ό ......................... γλωσσικός, -ή, -ό   .........................          

 γλωσσικός,-ή,-ό .........................     γλωσσικός, -ή, -ό   ......................... 

                                                 

 γλωσσικός, -ή, -ό   .........................     γλωσσικός, -ή, -ό   .........................

4. Να συμπληρώσετε συνώνυμα του ρήματος αλλοιώνεται που συνδυάζονται με το ουσιαστικό γλώσσα.

    .........................  η γλώσσα     .........................  η γλώσσα

    .........................  η γλώσσα     .........................  η γλώσσα

 (Γλωσσικές ασκήσεις: "Πειστικός λόγος"- Σπ. Κούτρας, εκδ. Σαββάλας)

*ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ:

http://abnet.agrino.org/htmls/HBmap.html

http://www.babiniotis.gr/wmt/webpages/index.php?lid=1&pid=16&catid=4