ελληνικη γλωσσα

 ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Αλαλία, δηλαδή το σύγχρονο γλωσσικό μας πανόραμα
Τα σχολεία μας σήμερα διδάσκουν Αρχαία Ελληνικά, Νέα Ελληνικά, Αγγλικά και Γαλλικά. Οι μαθητές μας μιλάνε μια πέμπτη γλώσσα, που περιέχει στοιχεία απ' όλες τις προηγούμενες. Πρόκειται για μια ιδιότυπη μαθητική αργκό. Μια γλώσσα που επικοινωνεί με το λαρύγγι τους αλλά όχι με τον εγκέφαλό τους. Στα πανεπιστήμιά μας - που έπρεπε να είναι οι φύλακες του γλωσσικού μας θησαυρού ακούγεται μια διάλεκτος χωρίς τοπικούς περιορισμούς, ανεξέλεγκτη και ακαθόριστη, μια και αυτός που τη χρησιμοποιεί έχει τη δυνατότητα να μιμηθεί όλους τους ήχους του ζωικού βασιλείου.
Πρόκειται για μια "νεοαργκό", που δεν έχει τη χάρη, την επιγραμματικότητα, την εξυπνάδα της παλιάς
αργκό, που χρησιμοποίησαν και αξιόλογοι συγγραφείς μας (Βάρναλης, Μαλακάσης, Πικρός, Σκαρίμπας, Τσιφόρος), για να πλουτίσουν τα εκφραστικά τους μέσα. Η σύγχρονη αργκό χρησιμοποιείται για να κάνει το ανθρώπινο χυδαίο και το χυδαίο χυδαιότερο. Ο μάγκας του σήμερα χρησιμοποιεί ποδοσφαιρικούς, πολιτικούς, ιατρικούς και φιλολογικούς όρους, ακόμη και φράσεις του Ευαγγελίου, για να εκφράσει τον πνευματικό και ηθικό του υποσιτισμό. Το λεξιλόγιό μας μπορεί να φτωχαίνει σε λέξεις, που εκφράζουν ιδέες ή συναισθήματα, πλουταίνει όμως σε λέξεις σεξουαλικές. Όλο αυτό το δύσοσμο υλικό φτηναίνει τη γλώσσα· την εκχυδαΐζει. Ο εκχυδαϊσμός τροφοδοτεί τους νέους με "φτηνές" λέξεις, που υπονομεύουν από τα μέσα τον πνευματικό τους κόσμο. Γιατί μέσα από το γλωσσικό εκχυδαϊσμό προχωρεί ο εκχυδαϊσμός της σκέψης. Ο συγγραφέας του παρόντος πιστεύει πως το κακό με τη γλώσσα μας επλεόνασε πια. Επί 10 χρόνια υφίσταται διαρκώς εγχειρήσεις. Ακρωτηριάζεται. Περιτέμνεται. Σε λίγα χρόνια θ' αναγκαστούμε να κηρύξουμε
τη γλώσσα μας σε πτώχευση. Σήμερα φτάσαμε στο σημείο να χρησιμοποιούμε μια αντι-γλώσσα. Κάθε εποχή έχει τη γλώσσα που της ταιριάζει. Όταν η πνευματική μας τροφή είναι τα "βιβλία της τσέπης", ήταν πολύ φυσικό να φτιάξουμε και μια "γλώσσα της τσέπης".
Απόσπασμα από κείμενο του Σαράντου Καργάκου
 ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Οι νέοι και η γλώσσα «τους»
Είναι πολύ διαδεδομένη, ιδίως μεταξύ εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας, η πεποίθηση ότι οι νέοι μιλούν μια γλώσσα «λαθεμένη» και χαμηλής «γλωσσικής» ποιότητας.
Ξεχνάει η κριτική στη γλώσσα των νέων ότι η διατύπωση στην πρότυπη γλώσσα παράγει νοήματα
απόστασης, ψυχρότητας, τυπικότητας, κοινωνικής προσαρμογής και άλλα. Ασκώντας κριτική στη γλώσσα των μαθητών τους, οι φιλόλογοι του Λυκείου τούς προτρέπουν σε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν, όπως να μη «φτωχαίνουν» τη γλώσσα χρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα, π.χ. «κάνω» («κάνω λάθος, κάνω λεφτά, κάνω παιδιά, κάνω τον καλό, κάνω αγώνα, κάνω ζημιά, κάνω πίσω»), αλλά να χρησιμοποιούν τον λεξιλογικό πλούτο με τα πολλά άλλα ρήματα και να λένε «διαπράττω λάθος, δημιουργώ παιδιά, προσποιούμαι τον καλό, διεξάγω αγώνα, προξενώ ζημιά, υποχωρώ».
Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι φιλόλογοι δεν πείθουν τους μαθητές τους είναι ότι αυτή η
χρήση των λέξεων είναι απολύτως αδύνατη στην καθημερινή επικοινωνία της οικειότητας. Είναι αδύνατο (για όλους, και όχι μόνο τους νέους) να πουν στον αδερφό τους «Εντάξει, ρε Γιάννη, το παραδέχομαι, διέπραξα ένα λάθος», να πουν στη μάνα τους «Μα, αφού σου λέω ότι διεξάγω αγώνα για να προλάβω», είτε στο ανιψάκι τους
«Πρόσεξε καλά μην προξενήσεις καμιά ζημιά». Με την ίδια λογική, είναι σημασιολογικά αδύνατο να
ακολουθήσει κανείς την προτροπή να μη χρησιμοποιεί «ξένες» λέξεις και να εκτεθεί στη γελοιότητα να παραγγέλνει μπροστά στην παρέα του «χτυπητό» καφέ αντί «φραπέ» ή «φραπεδάκι», ή να ονομάζει
«αυτοεξυπηρέτηση» το «σελφ σέρβις».
Το φαινόμενο είναι όσο παλιό και η κριτική κατά της γλώσσας των νέων. Όλες οι γενιές, από την πρώτη εφηβεία και για καμιά δεκαριά με εικοσαριά χρόνια, κάνουν μια εξατομικευτική χρήση της γλώσσας, που παράγει μηνύματα αμφισβήτησης προς τις κατεστημένες αξίες και κοινωνικές ομάδες και μηνύματα αλληλεγγύης προς κάθε τι το νεωτερικό και προς τους άλλους νέους. Από την άλλη μεριά, η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τα αγόρια με το σκουλαρίκι, τα κορίτσια με τη μοτοσυκλέτα και μαζί με αυτά η αυθάδεια που παρηχούν οι εκφράσεις τής αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγότερο νέους και μας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι είναι κακή γλωσσική ποιότητα, να μην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και, μάταια, να καταγγέλλουμε τη γλώσσα τους.
Τέλος, ίσως έχει μια υπαρξιακή διάσταση η ευκολία με την οποία γίνεται αποδεκτή η καταγγελία της
γλώσσας (και όχι μόνο) των νέων. Η νοσταλγία του καθενός που δεν είναι πια νέος για ό,τι σημαίνουν τα νιάτα ή ό,τι φαντάζεται ότι σημαίνουν ή ό,τι ονειρευόταν κάποτε να σημαίνουν, χτίζει καβαφικά τείχη απέναντι στη λεγόμενη γλώσσα των νέων.
Συντομευμένο κείμενο της Άννας Φραγκουδάκη
Θέμα 1ο
Στα παραπάνω κείμενα εκφράζονται δύο διαφορετικές απόψεις για τη “γλώσσα των νέων1”
. Αφού
μελετήσετε προσεκτικά τα κείμενα να απαντήσετε με συντομία (60 – 80 λέξεις) σε κάθε ερώτημα:
α. Ποιες επικρίσεις διατυπώνει ο Σαράντος Καργάκος για τη “γλώσσα των νέων”;
 Μονάδες 10
β. Με ποια επιχειρήματα η Άννα Φραγκουδάκη υπερασπίζεται τη χρήση της “γλώσσας των νέων” και
πού αποδίδει τις επικρίσεις εναντίον της;
Μονάδες 10
Θέμα 2ο
α1. «Ένας από τους λόγους για τους οποίους... το “σελφ σέρβις”»: να εντοπίσετε τη δομή της
παραγράφου. Η απάντησή σας να τεκμηριώνεται με αναφορές στα αντίστοιχα αποσπάσματα ή εκφράσεις.
Μονάδες 5
α2. φτωχαίνουν, πλούτο, παγιδεύουν, νοσταλγία, τείχη: με ποια σημασία (δηλωτική ή
συνυποδηλωτική) χρησιμοποείται καθεμία από τις παραπάνω λέξεις;
Μονάδες 5
 β. Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω λέξεις που εντάσσονται σε ένα επίσημο ύφος λόγου με συνώνυμες
που ανήκουν σε ένα πιο οικείο και ανεπίσημο ύφος:
ΕΠΙΣΗΜΟ ΥΦΟΣ ΛΟΓΟΥ          ΑΝΕΠΙΣΗΜΟ ΥΦΟΣ ΛΟΓΟΥ
επλεόνασε
υποσιτισμός
περιτέμνεται
διαπράττω
αυθάδεια
1 Ως “γλώσσα των νέων” προσδιορίζεται ο ιδιαίτερος τρόπος γλωσσικής έκφρασης που χαρακτηρίζει την επικοινωνία των νέων ιδιαίτερα στα πλαίσια της νεανικής παρέας και της επικοινωνίας τους μέσω των νέων τεχνολογιών (κινητή τηλεφωνία, σελίδες κοινωνικής δικτύωσης κ.ά.).Μονάδες 10
Θέμα 3ο
Η γλώσσα των νέων αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης σε ποικίλους κοινωνικούς κύκλους. Πολλοί - ενήλικες συνήθως - την επικρίνουν και τείνουν να “διορθώνουν” τους νέους, υποδεικνύοντας την “ορθή” χρήση, ενώ συχνά κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον της Ελληνικής γλώσσας και κατηγορούν τους νέους ότι φθείρουν τη γλώσσα που τους κληροδοτήθηκε. Από την άλλη πολλοί -και κυρίως οι νέοι- προσδίδουν μόνο θετικές αξίες στη γλώσσα “τους”, υποστηρίζοντας ότι φανερώνει τη δημιουργικότητα των νέων αλλά και την έντονη τάση αυτοπροσδιορισμού και δήλωσης της νεανικής ταυτότητας. Ταυτόχρονα, θεωρούν τις
ανησυχίες της παλιάς γενιάς υπερβολικές, επιστημονικά αυθαίρετες και αποτέλεσμα εμμονής.
Να παρουσιάσεις τις προσωπικές σου απόψεις πάνω στο θέμα σε ένα κείμενο 300 – 400 λέξεων που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα. Κάθε τεκμηριωμένη άποψη είναι αποδεκτή